Chuỗi giá trị nông sản - thực phẩm vì phát triển nông nghiệp bền vững

Các yếu tố hiện đại, an toàn, bền vững và thân thiện với môi trường là những yếu tố then chốt trong sản xuất nông nghiệp hiện nay, đặc biệt là trong sản xuất nông sản thực phẩm. Để nâng cao giá trị của chuỗi nông sản thực phẩm, nhiều giải pháp đã được các cấp, ngành thực hiện, làm thay đổi phương thức sản xuất nông nghiệp trên địa bàn tỉnh.

Mô hình sản xuất chuối tiêu phục vụ xuất khẩu và nội tiêu của HTX chuối an toàn Hoàng Cương, xã Hoàng Cương mang lại doanh thu hơn 3 tỷ đồng/năm, tạo việc làm và thu nhập ổn định cho thành viên HTX

Những tín hiệu vui

Thực hiện chủ trương tái cơ cấu ngành Nông nghiệp, một số loại cây trồng có giá trị kinh tế cao, phù hợp với thổ nhưỡng đã được nhiều địa phương ưu tiên mở rộng. Trong đó hình thành các vùng chuyên canh, cánh đồng lớn, chuỗi liên kết trong sản xuất và tiêu thụ nông sản thực phẩm như trồng lúa chất lượng cao, sản xuất chè xanh, sản xuất bưởi, trồng rau an toàn; nuôi lợn, nuôi thủy sản tập trung...

Đồng thời, hình thành một số chuỗi giá trị có hiệu quả gồm: Chuỗi sản xuất gà thương phẩm ở xã Quảng Yên; chuỗi gà thịt an toàn tại xã Trạm Thản, Dân Chủ; sản xuất chuối xuất khẩu ở xã Tam Nông; liên kết bao tiêu sản phẩm bưởi Diễn, ổi với Vineco tại xã Tu Vũ; chuỗi chế biến nông sản an toàn Làng Dòng, chuỗi chế biến thịt chua tại Thanh Sơn, liên kết sản xuất thủy sản theo chuỗi giá trị đảm bảo an toàn thực phẩm gắn với xây dựng thương hiệu cá Sông Đà tại các xã Thanh Thủy, Thanh Sơn.

Một số mô hình liên kết đã áp dụng công nghệ phun thuốc bảo vệ thực vật bằng thiết bị bay không người lái; liên kết, tiêu thụ giống lúa J02 quy mô 100ha tại xã Phùng Nguyên và nhiều mô hình sản xuất nông nghiệp công nghệ cao tại khu vực Hòa Bình, Vĩnh Phúc trước đây.

HTX Rau an toàn Tứ Xã, xã Phùng Nguyên là một trong những địa chỉ tin cậy của người tiêu dùng đối với mặt hàng rau, củ, quả do quy trình sản xuất bảo đảm các tiêu chuẩn VietGAP. Đồng thời, các sản phẩm của HTX cũng đã được công nhận đạt tiêu chuẩn OCOP năm 2021.

Ông Nguyễn Văn Nghĩa, giám đốc HTX chia sẻ: Chúng tôi luôn tâm niệm phải đặt yếu tố an toàn vệ sinh thực phẩm( ATVSTP) lên hàng đầu vì sản phẩm ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe của người tiêu dùng. Vì thế, chúng tôi đã tập huấn đầy đủ và yêu cầu các thành viên của HTX, đối tác liên kết phải thực hiện đúng các tiêu chuẩn ATVSTP; xây dựng thương hiệu HTX nhằm phát triển một cách bền vững và ổn định.

Sản xuất rau an toàn VietGap theo chuỗi giá trị ở HTX rau an toàn Tứ Xã, xã Phùng Nguyên giúp các thành viên có nguồn thu nhập ổn định, cao hơn so với nhiều loại cây trồng khác

Thay đổi tập quán sản xuất truyền thống sang phương thức mới, thân thiện với môi trường hướng tới sản xuất bền vững được nông dân ở nhiều địa phương trên địa bàn tỉnh áp dụng ngày càng nhiều.

Với việc được Bộ Tài nguyên và Môi trường cũ đánh giá là một trong những địa phương sử dụng ít thuốc BVTV nhất trong cả nước đã thể hiện tư duy của người nông dân đang thay đổi dần theo hướng tích cực.

Ông Nguyễn Trường Giang, Phó Chi cục trưởng chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật đánh giá: Người nông dân sản hiện đã có tư duy làm kinh tế nông nghiệp, sản xuất cái thị trường cần, hướng tới xây dựng nền nông nghiệp bền vững, nâng cao giá trị kinh tế. Nhờ đó, nông sản thực phẩm của Phú Thọ đã vào được các hệ thống siêu thị, trung tâm thương mại lớn, cạnh tranh sòng phẳng với nhiều vùng sản xuất nông sản thực phẩm lớn trong cả nước.

Tiếp tục đẩy mạnh xây dựng chuỗi nông sản thực phẩm hướng tới nền nông nghiệp bền vững

Bên cạnh kết quả đã đạt, việc xây dựng và phát triển mô hình chuỗi cung cấp thực phẩm nông, lâm, thủy sản an toàn vẫn còn gặp nhiều khó khăn như quy mô một số chuỗi nhỏ, chủ yếu nội bộ HTX hoặc doanh nghiệp chưa mở rộng thành một vùng hoặc kiên kết với nhiều HTX, doanh nghiệp cùng tham gia; công tác thu mẫu, giám sát các mô hình tham gia chuỗi sản xuất sản phẩm an toàn vẫn còn một số mẫu rau phát hiện nhiễm vi sinh; công tác thông tin, tuyên truyền, quảng bá sản phẩm nông sản sạch của doanh nghiệp, HTX chưa thường xuyên...

Trồng bưởi đặc sản theo các tiêu chuẩn an toàn, hướng tới mục tiêu xuất khẩu giúp nhiều gia đình ở xã Bằng Doãn vươn lên làm giàu

Để các mô hình, chuỗi liên kết không bị manh mún, đứt gãy, thay vì xây dựng các chuỗi giá trị thông thường, các doanh nghiệp, HTX cần chú trọng xây dựng chuỗi giá trị theo hướng chuỗi cung ứng thực phẩm an toàn. Các khâu từ sản xuất ban đầu đến thu gom chế biến và phân phối tiêu thụ đều được kiểm soát theo hợp đồng nhằm tạo sản phẩm an toàn cho sức khỏe người dùng, có truy xuất nguồn gốc.

Các đơn vị, địa phương cần tổ chức đánh giá lại tính hiệu quả của từng mô hình liên kết, các dự án quy mô nhỏ, hiệu quả thấp hoặc không còn phù hợp sẽ được đưa ra khỏi quy hoạch, nhằm đảm bảo tính bền vững và hiệu quả trong liên kết phát triển.

Nhằm nhân rộng chuỗi thực phẩm an toàn, ngành Nông nghiệp cần tiếp tục xây dựng, ban hành và triển khai một cách có hiệu quả các chính sách hỗ trợ cơ sở sản xuất, áp dụng quy trình thực hành sản xuất nông nghiệp tốt nhằm tạo vùng nguyên liệu an toàn, thuận lợi cho việc kết nối chuỗi thực phẩm an toàn; hỗ trợ các cơ sở sơ chế, chế biến xây dựng các chương trình quản lý chất lượng tiên tiến để nâng cao chất lượng sản phẩm và giá trị; tăng cường công tác thông tin, tuyên truyền, quảng bá để mọi người hiểu về lợi ích việc tham gia chuỗi thực phẩm an toàn; tổ chức các hội nghị kết nối các cơ sở sản xuất ban đầu, cơ sở sơ chế, chế biến, kinh doanh nhằm hình thành ngày càng nhiều các liên kết chuỗi,...”.

Theo các chuyên gia, không khí bị ô nhiễm có một phần không nhỏ do dư lượng thuốc BVTV vượt quá mức cho phép trong quá trình sản xuất nông nghiệp; đồng thời, người tiêu dùng luôn quan tâm đến vấn đề an toàn thực phẩm. Điều này đòi hỏi ngành Nông nghiệp phải thay đổi phương thức sản xuất từ truyền thống sang hiện đại, hạn chế sử dụng phân bón hóa học, thuốc BVTV, nhất là phải xây dựng được quy trình sản xuất an toàn, thân thiện với môi trường. Và việc sản xuất theo chuỗi chính là “chìa khóa” quan trọng để giải quyết các vấn đề trên.

Bên cạnh đó, các địa phương cần tiếp tục đẩy mạnh việc dồn đổi ruộng đất, tích tụ đất đai, xây dựng và thực hiện đúng quy hoạch vùng sản xuất nông nghiệp, trong đó có nông sản thực phẩm tập trung theo các tiêu chuẩn an toàn, bền vững. Tiếp tục thu hút người nông dân vào các tập thể như HTX, tổ hợp tác để có kế hoạch sản xuất, bảo đảm nguồn hàng cung ứng liên tục cho thị trường, đa dạng hóa các sản phẩm, tránh việc trồng, nuôi tập trung dẫn đến tình trạng bị ép giá.

Các cơ quan chức năng cũng cần đồng hành cùng bà con nông dân, HTX, tổ hợp tác, doanh nghiệp trong việc nghiên cứu thị trường, hỗ trợ việc quảng bá, giới thiệu và tiêu thụ sản phẩm, nhất là các sản phẩm có lợi thế, mang tính đặc thù của địa phương hoặc có tiềm năng xuất khẩu.

Phát triển trang trại theo hình thức tuần hoàn giúp trang trại của ông Nguyễn Duy Thành ở xã Bản Nguyên tiết kiệm được chi phí, đồng thời bảo vệ được môi trường nông thôn

Thời gian tới, ngành Nông nghiệp và Môi trường sẽ tiếp tục tham mưu UBND tỉnh chỉ đạo các địa phương tập trung thực hiện dồn đổi, tích tụ ruộng đất, liên kết đất đai trong sản xuất nông nghiệp, hình thành các vùng chuyên canh, sản xuất hàng hóa tập trung. Khuyến khích và tạo thuận lợi cho các doanh nghiệp đầu tư vào nông nghiệp, ưu tiên các doanh nghiệp có tiềm lực, có công nghệ cao; đẩy mạnh đổi mới và phát triển các HTX nông nghiệp, phát triển trang trại theo hướng chú trọng hơn tới việc tổ chức sản xuất hàng hóa quy mô lớn, chất lượng cao; phát triển các hình thức hợp tác, liên kết sản xuất tiêu thụ nông sản theo chuỗi giá trị, kết nối với hệ thống tiêu thụ toàn cầu.

Đồng thời, xây dựng các mô hình liên kết theo chuỗi giá trị từ sản xuất đến tiêu thụ nông sản cho nông dân và HTX; xây dựng phát triển các chuỗi cung ứng rau, củ, quả, thịt lợn đảm bảo an toàn thực phẩm phục vụ nhu cầu tiêu dùng của Nhân dân.

Quân Lâm