Gia đình và việc giáo dục trẻ vị thành niên không vi phạm pháp luật

Gia đình là môi trường đầu tiên và quan trọng nhất hình thành nhân cách của trẻ em. Đối với trẻ vị thành niên (dưới 18 tuổi), vai trò giáo dục của gia đình càng có ý nghĩa quyết định trong việc giúp các em phát triển toàn diện, có ý thức chấp hành pháp luật, tránh xa các hành vi vi phạm. Thực tiễn cho thấy, đa số các trường hợp trẻ vị thành niên vi phạm pháp luật đều có nguyên nhân sâu xa từ sự thiếu quan tâm, buông lỏng quản lý hoặc phương pháp giáo dục chưa phù hợp của gia đình

Cán bộ Phòng cảnh sát hình sự và Công an xã Lương Sơn trao đổi, tuyên truyền các quy định pháp luật cho học sinh trường TH&THCS Tân Vinh.

Thực tế, tình trạng thanh thiếu niên (TTN), học sinh vi phạm pháp luật và lệch chuẩn đạo đức không còn là hiện tượng đơn lẻ. Theo ông Nguyễn Tiến Dương, Hiệu trưởng Trường THPT Cù Chính Lan, xã Cao Dương: Các trường hợp vi phạm chủ yếu rơi vào nhóm học sinh có hoàn cảnh gia đình đổ vỡ, bố mẹ ly hôn hoặc thiếu sự quan tâm, giám sát. Không ít em nghiện điện thoại, chơi điện tử, mạng xã hội thâu đêm, suốt sáng, dễ bị kích động, lôi kéo. Không ít gia đình, các bậc phụ huynh coi việc quản lý học sinh là trách nhiệm của nhà trường, trong khi nếu quản lý, giáo dục con em ngay từ gia đình thì đã không có những đứa trẻ hư”, ông Dương thẳng thắn nhìn nhận.

Trung tá Bùi Thị Thanh Hà, cán bộ Phòng Cảnh sát hình sự, Công an tỉnh giao lưu chia sẻ và giải đáp kiến thức pháp luật cho học sinh trường THCS Lương Sơn, xã Lương Sơn.

Ở góc độ phụ huynh, ông Phan Văn Trường, Trưởng Ban đại diện cha mẹ học sinh Trường THPT 19/5, xã Mường Động cho rằng nhiều gia đình hiện nay cũng rơi vào thế bị động. Phần lớn học sinh bậc THPT đã được trang bị điện thoại thông minh, trong khi phụ huynh thiếu kỹ năng kiểm soát con em trên môi trường mạng. Từ đó, nhiều nhóm kín trên mạng xã hội được lập ra để tụ tập, kích động bạo lực. Điển hình, lực lượng Công an đã phát hiện các nhóm như “Anh hùng Tân Lạc”, “Anh em Kim Bôi không sợ chết”... thường xuyên rủ nhau gây gổ, đánh nhau. Tháng 9/2025, Công an xã Vân Sơn phối hợp Công an xã Cổ Lũng, tỉnh Thanh Hóa kịp thời ngăn chặn một vụ việc nghiêm trọng do đối tượng Đinh Văn Tú ở xã Vân Sơn cầm đầu, tụ tập 21 học sinh Trường THPT Vân Sơn hẹn đánh nhau với nhóm “Anh em 36” ở xã Cổ Lũng. Khi phát hiện, kiểm tra, lực lượng chức năng thu giữ nhiều hung khí nguy hiểm như dao nhọn, kiếm, gậy gộc, vỏ chai thủy tinh, tiềm ẩn nguy cơ gây hậu quả đặc biệt nghiêm trọng. Tại Trung tâm GDNN - GDTX Kim Bôi, nơi có 582 học sinh, ông Trần Nam Hải, Giám đốc Trung tâm cho biết: Công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật được nhà trường tổ chức thường xuyên nhưng tình trạng vi phạm pháp luật trong học sinh vẫn xảy ra. Hiện nay, khoảng 40% học sinh của nhà trường có phụ huynh đi làm ăn xa, các em ở nhà với ông bà nên gần như không có sự quản lý trực tiếp từ cha mẹ”, ông Hải chia sẻ.

Theo đánh giá của Phòng Cảnh sát hình sự, Công an tỉnh, từ tháng 7 đến tháng 12/2025, tình trạng người dưới 18 tuổi tụ tập đông người, mang theo hung khí để giải quyết mâu thuẫn cá nhân, gây rối trật tự công cộng diễn biến phức tạp. Lực lượng chức năng ghi nhận 19 vụ với 214 đối tượng. Hậu quả, đã có 1 người chết, bị thương 13 người, gây hư hỏng nhiều tài sản. Cơ quan điều tra đã khởi tố 19 vụ, 197 bị can; thu giữ 89 xe mô tô, nhiều loại hung khí nguy hiểm và 60 điện thoại di động. Hàng loạt vụ việc nghiêm trọng xảy ra tại các địa bàn như Vĩnh Phúc, Thanh Miếu, Mường Bi, Chân Mộng, Cự Đồng, Tề Lỗ, Xuân Lãng, An Nghĩa... Các hình vi vi phạm pháp luật của thanh thiếu niên hiện nay có xu hướng manh động, liều lĩnh đòi hỏi các giải pháp phòng ngừa cấp bách, toàn diện.

Theo Trung tá Bùi Thị Thanh Hà, cán bộ Phòng Cảnh sát hình sự, Công an tỉnh: Thực trạng trên phản ánh rõ sự buông lỏng quản lý từ gia đình, tác động tiêu cực của môi trường mạng và sự thiếu hụt các mô hình định hướng hành vi. Phòng ngừa vi phạm pháp luật trong TTN không thể chỉ trông chờ vào Công an hay nhà trường. Gia đình phải thực sự là nền tảng giáo dục đầu tiên, có sự phối hợp chặt chẽ với nhà trường kịp thời phát hiện những biểu hiện lệch chuẩn trong đạo đức, hành vi của con em mình; chính quyền địa phương tăng cường quản lý địa bàn, không gian mạng và xây dựng sân chơi lành mạnh cho TTN. “Khi mỗi gia đình làm tròn vai trò giáo dục, khi trẻ em được quan tâm, định hướng đúng từ sớm, thì những vụ việc đau lòng liên quan đến người dưới 18 tuổi vi phạm pháp luật mới thực sự được đẩy lùi một cách bền vững”, trung tá Bùi Thị Thanh Hà nhấn mạnh thêm.

Mạnh Hùng