Hồi sinh thổ cẩm Cơ Tu ở Hòa Bắc

Sau một thời gian dài tưởng như đã “ngủ quên” trong các bản làng vùng cao, thổ cẩm của người Cơ Tu trên mảnh đất đầu nguồn sông Cu Đê đã được đánh thức bởi những bàn tay tài hoa của chị em phụ nữ ở Tà Lang - Giàn Bí, xã Hòa Bắc, huyện Hòa Vang, thành phố Đà Nẵng mang lại thu nhập cho người dân, đồng thời gìn giữ nét đẹp văn hóa cho thế hệ mai sau.

Dựng lại màu thổ cẩm

Đến Tà Lang và Giàn Bí hôm nay, du khách sẽ bắt gặp hình ảnh quen thuộc của chị em Tổ liên kết dệt thổ cẩm Cơ Tu vừa miệt mài dệt thổ cẩm, vừa chuyện trò rôm rả tại nhà Gươl của làng. Chị Đinh Thị Tin, thành viên Tổ dệt thổ cẩm cho biết, đã có một thời, cả 2 thôn Tà Lang và Giàn Bí chẳng còn ai biết dệt thổ cẩm. Nhìn đồng bào Cơ Tu mình ở các vùng Đông Giang, Tây Giang (Quảng Nam) hay Nam Đông (Thừa Thiên Huế) trình diễn dệt thổ cẩm đẹp thế, mặc thổ cẩm đẹp thế mà phụ nữ ở xã Hòa Bắc không ai biết dệt, chị em cũng mong muốn được học dệt để tự tay làm ra thổ cẩm cho bản thân mình.

Cơ hội đến khi năm 2018, huyện Hòa Vang mời các nghệ nhân dệt thổ cẩm từ các huyện miền núi của tỉnh Quảng Nam và Thừa Thiên Huế về dạy dệt vải cho phụ nữ ở Hòa Bắc. Hơn 40 chị em ở 2 thôn Tà Lang và Giàn Bí ai cũng háo hức đến lớp học, càng học lại càng yêu thích nghề dệt truyền thống của dân tộc mình. Sau khi được dạy cho từng đường kim, mũi chỉ, từng nét hoa văn, từng cách bện chỉ xe sợi, những tấm thổ cẩm với hoa văn tinh tế lần lượt “xuất khung”.

Chị Nguyễn Thị Lan, Chi hội trưởng Hội Phụ nữ thôn Tà Lang, Tổ trưởng Tổ liên kết dệt thổ cẩm chia sẻ, mặc dù còn nhiều khó khăn, nhưng việc khôi phục và phát triển nghề dệt truyền thống của người Cơ Tu ở Hòa Bắc vẫn đang được chính quyền và Nhân dân quyết tâm phục hồi và phát triển, bởi đây chính là bản sắc văn hóa, là niềm tự hào của người Cơ Tu.

Chị em phụ nữ Cơ Tu dệt thổ cẩm phục vụ phát triển du lịch.

Chuyện kể của những gam màu

Thời gian gần đây, xã Hòa Bắc đang đẩy mạnh phát triển du lịch sinh thái cộng đồng. Chính quyền thành phố Đà Nẵng đã có nhiều chính sách, đề án hỗ trợ đồng bào Cơ Tu trên địa bàn giữ gìn, bảo tồn, phát huy nghề dệt thổ cẩm. Đây là cơ hội để đồng bào Cơ Tu giới thiệu, trình diễn, quảng bá nghề dệt thổ cẩm phục vụ du lịch. Qua đó, bà con vừa có thêm thu nhập, cải thiện cuộc sống, vừa gìn giữ, bảo tồn được nghề truyền thống.

Chị Đinh Thị Tin chia sẻ, để có được các sản phẩm thổ cẩm đẹp, phong phú, các chị phải thật sự kiên trì và sáng tạo. Các loại hình hoa văn được sáng tạo phong phú theo trí tưởng tượng của người dệt nhưng đều hướng về chủ đề hoa, cỏ và những biểu tượng quen thuộc gắn với đời sống của đồng bào. Chính vì vậy, mỗi sản phẩm dệt được tạo ra đều là một tác phẩm nghệ thuật gắn vào đó là tâm hồn, tài năng, khiếu thẩm mỹ, sự thông minh sáng tạo, tinh thần lao động của chị em, làm nên giá trị đặc biệt của thổ cẩm. Ngoài sản phẩm váy áo thổ cẩm, chị em còn dệt vải thổ cẩm để tạo ra nhiều mẫu mã, sản phẩm đa dạng khác như khăn quàng, túi xách, ví, đồ lưu niệm...

Khách du lịch tìm hiểu quy trình dệt thổ cẩm Cơ Tu ở Hòa Bắc.

Khi du lịch sinh thái cộng đồng phát triển, du khách trong và ngoài nước tìm đến Hòa Bắc đông hơn. Nhiều du khách trong nước và quốc tế rất thích thú khi được tận mắt trải nghiệm các công đoạn dệt thổ cẩm của người Cơ Tu như chuốt chỉ, vào khuôn, kéo sợi, dệt... Đôi tay thoăn thoắt cùng những lời thuyết minh về các loại họa tiết trên sản phẩm mang đến cho du khách khám phá thú vị, hấp dẫn.

Hiện nay, Tổ liên kết dệt thổ cẩm của phụ nữ Tà Lang - Giàn Bí có 20 thành viên với quy mô hoạt động theo hộ gia đình. Nghề dệt thổ cẩm mang lại thu nhập trung bình cho mỗi chị em từ 3,5 triệu đồng đến 4 triệu đồng/tháng. Đây là mô hình kinh tế du lịch đang được các cấp, ngành khuyến khích và quan tâm hỗ trợ cho bà con người DTTS.

Ông Nguyễn Thanh Tân, Trưởng phòng Phòng Văn hóa Thông tin huyện Hòa Vang cho biết, chính quyền thành phố Đà Nẵng đã xây dựng Đề án bảo tồn và phát huy văn hóa đồng bào dân tộc Cơ Tu giai đoạn 2022-2030 với kinh phí hơn 31,3 tỷ đồng. Đề án nhằm bảo tồn văn hóa truyền thống của các dân tộc thiểu số, trong đó có nghề dệt thổ cẩm Cơ Tu ở xã Hòa Bắc, tạo động lực phát triển văn hóa gắn với du lịch, xóa đói giảm nghèo; xây dựng đời sống văn hóa, môi trường lành mạnh; đẩy lùi những tập tục lạc hậu, làm đa dạng đời sống văn hóa; tăng cường khối đại đoàn kết toàn dân tộc.

Tiêu Dao (Báo Dân tộc và Phát triển)