Hướng tới cơ chế pháp lý rõ ràng, cảnh báo sớm khủng hoảng

Sáng 23/10, tiếp tục Chương trình làm việc Kỳ họp thứ 10, Quốc hội Khóa XV, các đại biểu Quốc hội tỉnh Phú Thọ và Đắk Lắk đã thảo luận tại Tổ về dự thảo Luật Bảo hiểm tiền gửi (sửa đổi) và dự thảo Luật Phá sản (sửa đổi).

Tăng cường phối hợp chủ động ứng phó, xử lý khủng hoảng

Góp ý về dự thảo Luật Bảo hiểm tiền gửi (sửa đổi), ĐBQH Thái Quỳnh Mai Dung (Phú Thọ) đánh giá cao tinh thần trách nhiệm và sự chuẩn bị kỹ lưỡng của cơ quan soạn thảo, thẩm định, thẩm tra. Hồ sơ dự án Luật được chuẩn bị công phu, có tham khảo và tiếp thu kinh nghiệm quốc tế, thể hiện quyết tâm hoàn thiện khuôn khổ pháp lý về bảo hiểm tiền gửi (BHTG) trong giai đoạn mới.

Là người từng tham gia xây dựng Luật BHTG năm 2012, đại biểu hoàn toàn tán thành với chủ trương sửa đổi để bảo đảm phù hợp với hệ thống pháp luật, tiệm cận thông lệ quốc tế và theo kịp sự phát triển của hệ thống ngân hàng Việt Nam. Về vai trò của BHTG trong mạng an toàn tài chính quốc gia, theo đại biểu, BHTG là một cấu phần quan trọng của mạng an toàn tài chính, không chỉ bảo vệ người gửi tiền mà còn là biện pháp củng cố niềm tin hệ thống, giúp ngăn chặn hiện tượng rút tiền hàng loạt, hạn chế tác động dây chuyền khi có tổ chức tín dụng gặp khó khăn.

Đại biểu nhấn mạnh, sự phối hợp hiệu quả giữa tổ chức BHTG và các cơ quan trong mạng an toàn tài chính như Ngân hàng Trung ương, cơ quan giám sát tài chính và Bộ Tài chính có ý nghĩa then chốt trong việc phòng ngừa, ứng phó và xử lý khủng hoảng ngân hàng, bảo đảm an toàn hệ thống. Điều này đòi hỏi cần có một cơ chế phối hợp rõ ràng, cụ thể và ràng buộc pháp lý giữa các cơ quan chức năng, nhất là về trao đổi thông tin, cảnh báo sớm và tham gia xử lý tổ chức tín dụng yếu kém.

Theo khảo sát năm 2024 của Hiệp hội BHTG quốc tế, gần 3/4 tổ chức BHTG có thỏa thuận chính thức dưới dạng Bản ghi nhớ hợp tác (MoU) trong mạng an toàn tài chính. Do đó, khi Luật được ban hành, đại biểu Thái Quỳnh Mai Dung đề nghị, Ngân hàng Nhà nước tăng cường phối hợp, chia sẻ dữ liệu để BHTG Việt Nam chủ động đánh giá rủi ro, cảnh báo sớm và tham gia hiệu quả vào xử lý khủng hoảng ngân hàng.

Về phí BHTG, khoản 1 Điều 19 Dự thảo Luật đã trao thẩm quyền cho Thống đốc Ngân hàng nhà nước áp dụng linh hoạt phí BHTG đồng hạng hoặc phân biệt phù hợp với đặc thù hệ thống tài chính tín dụng trong từng thời kỳ, đây là quy định phù hợp với thẩm quyền, chức năng, nhiệm vụ của Ngân hàng nhà nước. Tuy nhiên, hiện nay xu hướng ngày càng nhiều tổ chức BHTG trên thế giới áp dụng hệ thống phí phân biệt theo rủi ro, do vậy, đại biểu Thái Quỳnh Mai Dung đề nghị Ngân hàng nhà nước cần có lộ trình rõ ràng để từng bước áp dụng hệ thống phí phân biệt tại Việt Nam, phù hợp với thông lệ quốc tế.

Về trả tiền bảo hiểm (Điều 22), đại biểu thống nhất với quy định trao thẩm quyền quy định về hạn mức trả tiền bảo hiểm trong từng thời kỳ cho Thống đốc Ngân hàng nhà nước để phù hợp với chủ trương đẩy mạnh phân cấp, phân quyền, cũng như phù hợp với thẩm quyền, chức năng nhiệm vụ của Ngân hàng nhà nước. Song, đề nghị Ngân hàng nhà nước và BHTG Việt Nam tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin trong hoạt động chi trả tiền bảo hiểm để rút ngắn thời gian chi trả và bảo vệ tốt hơn nữa quyền lợi hợp pháp của người gửi tiền.

ĐBQH Thái Quỳnh Mai Dung phát biểu tại Tổ

Cho ý kiến thêm về dự thảo Luật, ĐBQH Trần Văn Tiến (Phú Thọ) cho rằng, quy định về phạm vi điều chỉnh của dự thảo luật như vậy chưa bao hàm hết nội dụng của dự thảo luật, như hoạt động thông tin, báo cáo; thanh tra; tham gia xử lý Tổ chức tín dụng được can thiệp sớm... Để bảo đảm phạm vị điều chỉnh của dự án Luật, đại biểu đề nghị chỉnh lại như sau: “Luật này quy định về hoạt động BHTG; quyền và nghĩa vụ của người đc BHTG; tổ chức tham gia BHTG, tổ chức BHTG; hoạt động thông tin, báo cáo; thanh tra; tham gia xử lý và quản lý nhà nước về BHTG”.

Về giải thích từ ngữ (điều 4), đề nghị giải thích bổ sung các cụm từ sau: “Hoạt động BHTG”; “Hoạt động báo chí”. Ngoài ra, hoạt động BHTG quy định tại Chương 3, gồm chứng nhận tham gia BHTG; tiền gửi được bảo hiểm; phí bảo hiểm tiền gửi; trả tiền bảo hiểm. Các quy định về hoạt động BHTG này đã bao quát hết các hoạt động BHTG chưa, đề nghị cơ quan soạn thảo nghiên cứu các nội dung quy định tại Chương 3 cho phù hợp với hoạt động tiền gửi.

ĐBQH Trần Văn Tiến phát biểu thảo luận tại Tổ.

Quy định rõ tài sản bảo đảm, tài sản ưu tiên trong giải quyết thủ tục phá sản

Góp ý về dự thảo Luật Phá sản (sửa đổi), ĐBQH Lê Tất Hiếu (Phú Thọ) đồng tình với chủ trương mở rộng phạm vi điều chỉnh của dự thảo Luật để bổ sung thủ tục phục hồi hoạt động kinh doanh, nhằm hỗ trợ những doanh nghiệp mất khả năng thanh toán nhưng vẫn có khả năng phục hồi.

ĐBQH Lê Tất Hiếu phát biểu thảo luận tại Tổ

Tuy nhiên, đại biểu bày tỏ băn khoăn: Trên thực tế, Luật Phá sản đã được ban hành từ lâu, song việc giải quyết phá sản doanh nghiệp vẫn gặp nhiều khó khăn. Nhu cầu phá sản lớn, nhưng số vụ được giải quyết thực tế lại rất ít. Khi doanh nghiệp mất khả năng thanh toán và phải nộp đơn phá sản, họ thường đã phải tiến hành nhiều bước thương lượng với các chủ nợ và các bên liên quan, song việc xử lý hiện nay vẫn rất phức tạp và kéo dài.

Đại biểu đặt vấn đề về tính khả thi của thủ tục phục hồi khi doanh nghiệp đã ở tình trạng mất khả năng thanh toán, việc tiếp tục bàn bạc với các chủ nợ về phương án phục hồi rồi còn phải đưa ra Tòa án công nhận là rất khó thực hiện trong thực tế. Theo ông, mục tiêu của phá sản là xử lý doanh nghiệp thua lỗ, xác định rõ phần tài sản còn lại để các chủ nợ có thể thu hồi và kết thúc quá trình.

Đại biểu nhấn mạnh, việc giải quyết thủ tục phá sản khó khăn nhất là phân chia tài sản, đặc biệt trong việc xác định đâu là tài sản bảo đảm, đâu là tài sản ưu tiên thanh toán. Điều 44 của dự thảo chưa quy định rõ khái niệm này, vì vậy cần bổ sung quy định cụ thể để tránh lúng túng khi áp dụng.

Đối với quyền kháng nghị của Viện Kiểm sát nhân dân, đại biểu Hiếu cho biết: Theo Khoản 1 Điều 111 Luật Phá sản hiện hành, Viện Kiểm sát có quyền kháng nghị quyết định tuyên bố doanh nghiệp, hợp tác xã phá sản. Tuy nhiên, khoản 3 Điều 67 của dự thảo Luật (sửa đổi) lại giới hạn quyền này, chỉ cho phép kháng nghị trong các trường hợp quyết định gây thiệt hại nghiêm trọng đến quyền, lợi ích hợp pháp của người thứ ba, hoặc xâm phạm lợi ích công cộng, lợi ích Nhà nước.

Toàn cảnh họp Tổ

Theo đại biểu, việc quy định như vậy đã thu hẹp phạm vi kháng nghị mà không có giải trình rõ ràng là chưa phù hợp. Vì vậy, ông đề nghị giữ nguyên quy định hiện hành để bảo đảm thẩm quyền kháng nghị của Viện Kiểm sát nhân dân, góp phần bảo đảm tính khách quan, công bằng trong quá trình xét xử và tuyên bố phá sản.

Bùi Hiển

(Văn phòng Đoàn ĐBQH và HĐND tỉnh Phú Thọ)