Phát huy vai trò đội ngũ trí thức khoa học và công nghệ

Một trong 10 sự kiện khoa học - công nghệ tiêu biểu năm 2023 được báo chí bình chọn là Ban Chấp hành Trung ương Đảng ban hành nghị quyết mới về phát triển đội ngũ trí thức Việt Nam, trong đó có trí thức khoa học - công nghệ.

Trên cơ sở tổng kết 15 năm thực hiện Nghị quyết số 27-NQ/TW, ngày 6/8/2008 của Ban Chấp hành Trung ương khoá X “về xây dựng đội ngũ trí thức trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước”, ngày 24/11/2023, Hội nghị lần thứ Tám, Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII ban hành Nghị quyết số 45-/NQTW “về tiếp tục xây dựng và phát huy vai trò của đội ngũ trí thức đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước nhanh và bền vững trong giai đoạn mới”.

Đồng chí Phùng Khánh Tài - Phó Bí thư Thường trực Tỉnh ủy cùng các đại biểu trao giải cho các tác giả đạt giải tại Hội thi sáng tạo kỹ thuật tỉnh năm 2023

Nghị quyết số 45-NQ/TW đặt mục tiêu đến năm 2030: Phát triển đội ngũ trí thức về số lượng và chất lượng, nhất là đội ngũ chuyên gia, nhà khoa học đầu ngành trong lĩnh vực then chốt, trọng yếu, lĩnh vực mới đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Hoàn thiện cơ chế, chính sách bảo đảm khả thi, đồng bộ, tạo cơ hội, điều kiện, động lực cho đội ngũ trí thức phát triển toàn diện, nâng cao năng lực, trình độ và cống hiến cho đất nước. Ưu tiên bảo đảm nguồn lực cho đầu tư phát triển khoa học, công nghệ, nhất là công nghệ cao, công nghệ lõi, công nghệ nguồn, công nghệ mũi nhọn; quan tâm đầu tư cho nghiên cứu cơ bản, nghiên cứu ứng dụng lĩnh vực Việt Nam có thế mạnh, khoa học xã hội và nhân văn, khoa học lý luận chính trị, quản lý, giáo dục và đào tạo, y tế, văn hoá, văn học, nghệ thuật. Phát triển một số cơ sở nghiên cứu, cơ sở giáo dục đại học đạt trình độ tiên tiến, thuộc nhóm hàng đầu châu Á. Tăng số lượng phát minh, sáng chế, công trình khoa học trong bảng xếp hạng của khu vực và thế giới; sản phẩm khoa học, công nghệ, tác phẩm văn học, nghệ thuật đỉnh cao; công trình công bố trên các tạp chí uy tín trong nước và quốc tế. Nâng chất lượng tạp chí khoa học của Việt Nam đạt trình độ khu vực và quốc tế.

Tầm nhìn đến năm 2045 mà Nghị quyết số 45-NQ/TW đặt ra là xây dựng đội ngũ trí thức Việt Nam lớn mạnh, có chất lượng cao, cơ cấu hợp lý, thuộc tốp đầu khu vực và tiệm cận với các nước phát triển; nhiều nhà khoa học có ảnh hưởng trên thế giới, đạt các giải thưởng quốc tế trên các lĩnh vực; nhiều tổ chức khoa học và công nghệ, cơ sở giáo dục và đào tạo đạt chuẩn quốc tế đáp ứng yêu cầu của quốc gia phát triển.

Phú Thọ là tỉnh sớm thành lập Liên hiệp các hội Khoa học và Kỹ thuật (Liên hiệp hội) và nâng cấp cơ quan thường trực chuyên trách tương đương một Sở trực thuộc UBND tỉnh. Những năm qua, Liên hiệp hội đã làm tốt việc tập hợp, đoàn kết, phát huy trí tuệ của đội ngũ trí thức khoa học công nghệ trong tuyên truyền, phổ biến kiến thức; trong hoạt động tư vấn, phản biện và giám định xã hội; tổ chức các hội thi sáng tạo kỹ thuật, các diễn đàn, hội thảo KHCN... Qua đó nâng cao vị thế của Liên hiệp hội trong việc chủ động phối hợp với các sở, ngành, cơ quan liên quan thực hiện các nhiệm vụ; phát huy năng lực đội ngũ trí thức khoa học và công nghệ trong các hoạt động nghiên cứu, ứng dụng KHKT ở tất cả các lĩnh vực của đời sống xã hội.

Đội ngũ trí thức khoa học và công nghệ trong tỉnh tích cực tham gia tuyên truyền, phổ biến chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, phổ biến kiến thức, tiến bộ khoa học kỹ thuật, góp phần nâng cao dân trí, nâng cao chất lượng sống cho cộng đồng xã hội. Đội ngũ chuyên gia và hội viên trí thức hoạt động trong các hội thành viên luôn chủ động và tích cực tham gia các hoạt động phổ biến kiến thức, chuyển giao tiến bộ khoa học và công nghệ vào sản xuất và đời sống, góp phần nâng cao dân trí, cải thiện chất lượng cuộc sống cho người dân. Liên hiệp hội tỉnh và một số hội thành viên đã xuất bản nhiều đầu sách, bản tin để cung cấp cho bạn đọc và cộng đồng; hướng dẫn người dân sử dụng kỹ thuật mới nhằm tăng năng suất lao động, nâng cao chất lượng sản phẩm, hàng hóa; cung cấp các kiến thức về nông nghiệp, chăm sóc sức khỏe nhân dân, bảo vệ môi trường, phổ biến pháp luật, kỹ thuật trồng trọt, chăn nuôi; các bài thuốc đông y, tuyên truyền về vệ sinh an toàn thực phẩm, tuyên truyền về lịch sử văn hoá; tham gia phổ biến kiến thức trên các phương tiện thông tin đại chúng địa phương để hướng dẫn người dân áp dụng tiến bộ kỹ thuật vào sản xuất và đời sống. Hoạt động phổ biến kiến thức đã góp phần vào công cuộc giảm nghèo bền vững, cải thiện đời sống cho người dân, góp phần thực hiện cuộc cách mạng khoa học 4.0 để công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước.

Hiện nay, trong khu vực các cơ quan quản lý nhà nước và đơn vị sự nghiệp, đội ngũ trí thức toàn tỉnh (gồm những người có trình độ từ đại học trở lên) chiếm xấp xỉ 90% lực lượng cán bộ, công chức, viên chức; trong đó trình độ từ thạc sĩ và tương đương trở lên chiếm hơn 8%. Nhận thức tầm quan trọng của đội ngũ trí thức, Tỉnh uỷ - HĐND - UBND tỉnh đã ban hành nhiều văn bản chỉ đạo nhằm xây dựng và phát triển đội ngũ trí thức ngang tầm với yêu cầu nhiệm vụ, tạo điều kiện thuận lợi để đội ngũ trí thức làm việc và phát huy cống hiến tài năng, góp phần phát triển KT-XH của tỉnh; trong đó có việc thu hút những trí thức có trình độ cao, có thành tựu về khoa học công nghệ công tác ngoài tỉnh; những sinh viên tốt nghiệp xuất sắc tại các trường đại học trong và ngoài nước về làm việc tại tỉnh theo cơ chế đặc thù về “thu hút nhân tài” để nâng cao chất lượng nguồn nhân lực. Lực lượng trí thức trẻ, có khát vọng cống hiến sau khi về công tác tại tỉnh tiếp tục được tạo điều kiện để đào tạo ở trình độ cao hơn, chuyên môn sâu hơn.

Cùng với đội ngũ trí thức trong khối các cơ quan quản lý nhà nước, đơn vị sự nghiệp; lực lượng cán bộ khoa học kỹ thuật ở các doanh nghiệp, tổ chức thuộc các thành phần kinh tế không ngừng được bổ sung, tạo thay đổi về chất lượng nguồn nhân lực ở khu vực ngoài nhà nước, từ đó thúc đẩy ứng dụng khoa học công nghệ, nâng cao hiệu quả sản xuất kinh doanh, đóng góp tích cực vào phát triển kinh tế- xã hội toàn tỉnh.

Bên cạnh việc khích lệ phong trào lao động sáng tạo, như duy trì tổ chức các hội thi sáng tạo kỹ thuật cấp tỉnh và tham gia các giải thưởng khoa học - công nghệ, hội thi sáng tạo kỹ thuật toàn quốc; Liên hiệp hội Phú Thọ luôn quan tâm động viên, tôn vinh những trí thức khoa học công nghệ tiêu biểu. Trong 10 năm, từ 2014 - 2023, Liên hiệp hội đã tôn vinh 277 trí thức; trong đó có 8 Phó giáo sư, 185 Tiến sĩ và 84 Bác sĩ chuyên khoa II; đồng thời vinh danh, khen thưởng 91 trí thức có nhiều đóng góp về khoa học – công nghệ...

Tuy vẫn còn một số vấn đề tồn tại phải giải quyết để phát huy vai trò và năng lực của đội ngũ trí thức khoa học công nghệ, nhưng dưới ánh sáng các nghị quyết của Ban Chấp hành Trung ương Đảng, chúng ta tiếp tục nỗ lực thực hiện các mục tiêu, giải pháp về xây dựng đội ngũ trí thức khoa học công nghệ thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước.

Trong số các giải pháp, việc tiếp tục tăng cường sự lãnh đạo, chỉ đạo của Đảng và Nhà nước đối với công tác trí thức và xây dựng và hoàn thiện cơ chế, chính sách đối với đội ngũ trí thức; cơ chế đối với hoạt động sáng tạo công nghệ là những nội dung mấu chốt nhất. Chúng ta phải khơi dậy tinh thần yêu nước, ý chí tự cường dân tộc, khát vọng đưa đất nước phát triển phồn vinh, hạnh phúc; tăng cường gắn kết đội ngũ trí thức với Đảng và Nhà nước nhằm thu hút, trọng dụng nhân tài; tôn trọng, lắng nghe, lựa chọn tiếp thu một cách khách quan, khoa học, công tâm, dân chủ ý kiến của trí thức. Đồng thời có chế độ, chính sách, chế độ đãi ngộ, trọng dụng, tôn vinh những trí thức có đóng góp thiết thực, hiệu quả vào phát triển kinh tế- xã hội; thể chế hóa, bổ sung, sửa đổi, hoàn thiện các văn bản quy phạm pháp luật liên quan đến công tác trí thức; tạo điều kiện để các hội trí thức thực hiện tốt nhiệm vụ tư vấn, phản biện, giám định xã hội; có cơ chế tạo điều kiện cho các hội trí thức tham gia thực hiện một số dịch vụ công, giám sát hoạt động nghề nghiệp, kiểm định và công bố chất lượng một số dịch vụ công.

Đồng bộ với các giải pháp trên là việc xây dựng Liên hiệp hội và các hội, tổ chức thành viên hoạt động hiệu quả. Liên hiệp hội là tổ chức tập hợp, đoàn kết và góp phần xây dựng đội ngũ trí thức khoa học, công nghệ của tỉnh, góp phần thực hiện nghị quyết của Ban chấp hành Trung ương Đảng. Được quan tâm, tạo điều kiện và động viên, khích lệ kịp thời, đội ngũ trí thức khoa học công nghệ đất Tổ sẽ có đóng góp nhiều hơn vào công cuộc phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh.

Th.S Nguyễn Anh Tuấn

Phó Chủ tịch Liên hiệp hội Khoa học và Kỹ thuật tỉnh