Cá tầm ngoại tràn lan, người nông dân điêu đứng

Theo thống kê của Chi cục Chăn nuôi Thú y và Thuỷ sản, toàn tỉnh hiện có trên 20 hộ nuôi cá tầm với gần 100 tấn cá, hàng năm ươm nuôi khoảng 1,2 triệu con giống cung cấp chủ yếu cho thị trường các tỉnh phía Bắc. Tuy nhiên, thời gian gần đây, cá tầm từ Trung Quốc xuất hiện tràn lan trên thị trường với giá bán chỉ từ 115 – 130 nghìn đồng/kg đã khiến người nuôi cá trong tỉnh điêu đứng do giá cả không cạnh tranh được với cá ngoại nhập.

Trại nuôi cá tầm của HTX Nông nghiệp hữu cơ Tân Sơn tại xã Lai Đồng

Là một trong những hộ nuôi cá tầm quy mô lớn trên địa bàn tỉnh Phú Thọ, chị Bùi Thị Thanh Hoa – Giám đốc HTX Nông nghiệp hữu cơ Tân Sơn cho biết: Sau khi thành lập HTX Nông nghiệp hữu cơ Tân Sơn năm 2022, với mong muốn đưa cá tầm thành đặc sản của tỉnh, tôi đã cùng với các thành viên đầu tư hàng chục tỷ đồng nuôi cá tầm giống và cá thịt.

Năm 2024, HTX nuôi gần 60 vạn con cá bột, gần chục vạn con cá thương phẩm ở xã Trung Sơn và xã Đồng Sơn (cũ), nay là xã Lai Đồng, thu lợi nhuận khoảng 6-7 tỷ đồng/ năm, tạo việc làm cho 14 lao động địa phương với thu nhập từ 10-15 triệu đồng/ người/ tháng.

Tuy nhiên, từ khoảng tháng 2/2025 trở lại đây, do cá tầm giá rẻ từ Trung Quốc tràn vào thị trường nội địa, giá bán rẻ hơn gần 1 nửa so với cá nuôi trong nước khiến cho việc tiêu thụ cá của HTX gặp rất nhiều khó khăn. Cá giống hầu như không bán được còn cá thịt bị thương lái ép giá hoặc không mua, giá bán ra không cập với chi phí thức ăn và công chăm sóc.

Chị Bùi Thị Thanh Hoa – Giám đốc HTX Nông nghiệp hữu cơ Tân Sơn chia sẻ việc nuôi cá tầm hiện đang gặp rất nhiều khó khăn

Được biết, hiện nay HTX Nông nghiệp hữu cơ Tân Sơn hiện có hai trang trại nuôi cá tầm, gồm một cơ sở ở xã Thượng Bằng (tỉnh Lào Cai) rộng 5.000m² và một cơ sở ở xã Lai Đồng với diện tích 4.000m² nuôi 5 vạn cá thịt và 10 vạn con cá giống. Chi phí thức ăn và công chăm sóc cho toàn bộ số cá trên từ 380 – 400 triệu đồng/ tháng.

Trước kia, chị Hoa thường lấy nguồn thu từ bán cá giống để nuôi cá thịt, tuy nhiên, nhiều tháng nay, HTX của chị hầu như không xuất được cá giống. Chị Hoa thông tin thêm: Trước kia, trung bình 1 con cá giống có giá khoảng 12-16 nghìn đồng mà đôi khi vẫn không kịp cung cấp cho thị trường nhưng hiện nay dù hạ giá xuống còn 3 nghìn đồng/con, kích thước thậm chí nhỉnh hơn trước nhưng cũng không có ai mua vì nhiều người lo ngại nuôi cá giống không xuất bán được cá thịt.

Chúng tôi thực sự lo lắng vì chi phí thức ăn cho cá rất tốn kém, việc bán rẻ cũng khó khăn do một số ao nuôi chưa đến kỳ thu hoạch và khách hàng mua lẻ cũng không thấm vào đâu so với số lượng cá hiện có của HTX.

Ngoài ra, để nuôi được một con cá tầm có trọng lượng 2 - 2,5kg, người nông dân phải mất ít nhất 1,5 - 2 năm, trừ các chi phí, khi xuất bán ra thị trường, sẽ lãi được khoảng 40.000 - 50.000 đồng. Trong khi đó, cá nuôi của Trung Quốc chỉ khoảng 8 tháng có thể xuất bán nên giá giảm đáng kể, một số đầu mối họ đã có nguồn cá nhập ngoại giá rẻ nên thờ ơ với cá nội địa.

Hiện anh Bùi Bích Phong – xã Văn Lang đang nuôi cá cầm chừng để giảm bớt chi phí thức ăn

Trao đổi với phóng viên, anh Bùi Bích Phong – khu 5, xã Vô Tranh (cũ), nay là xã Văn Lang hiện có 1 trại cá lăng nuôi theo mô hình sông trong ao ở khu 9 xã Văn Lang và một trại cá tầm ở xã Sơn Lương cũng chia sẻ: Năm nay là năm nhiều khó khăn với người nuôi cá trong nước. Do cá từ nước ngoài về nhiều, cả cá lăng và cá tầm đều có giá xuất bán dưới giá thành sản xuất. Nếu như trước kia, cá lăng có giá bán từ 120 – 140 nghìn đồng/1kg thì hiện nay đang bán dưới giá 100 nghìn đồng/kg; cá tầm từ 220 – 260 nghìn đồng/kg thì hiện còn dưới 200 nghìn đồng/kg.

Với 4 vạn con cá giống, 4 ao nuôi cá thịt với tổng khoảng 15 tấn cá, trung bình mỗi tháng anh Phong phải chi phí từ 200 triệu đồng (nuôi cầm chừng) – trên 300 triệu đồng (nuôi theo đúng quy trình) tiền thức ăn cho cá và khoảng 40 triệu tiền trả cho nhân công chăm sóc.

Mặc dù chi phí sản xuất tốn kém song anh Phong cho biết, từ nửa năm nay, đầu ra cho cả cá giống và cá thịt hầu như đều chững lại. Nếu như mọi khi, doanh thu từ bán cá giống và cá thịt của gia đình anh nửa năm đạt khoảng 3 – 4 tỷ đồng thì từ đầu năm đến nay, gia đình anh mới thu được khoảng trên 500 triệu đồng. Các chi phí thức ăn cho cá đều đang nợ nhà cung cấp.

Cá tầm là dòng cá đặc sản, giá trị cao nên việc bán lẻ không hề dễ dàng

Đồng chí Nguyễn Ngọc Sơn – Phó phòng Thuỷ sản, Chi cục Chăn nuôi Thú y và Thuỷ sản tỉnh Phú Thọ nhận định: Thời gian gần đây, số lượng cá tầm nhập ngoại vào thị trường nội địa tương đối nhiều, chủ yếu từ Trung Quốc. Giá bán của cá tầm có nguồn gốc từ Trung Quốc rẻ nên người chăn nuôi trong tỉnh gặp nhiều khó khăn khi cạnh tranh.

Trong thời gian tới, người nông dân nên mở rộng kênh phân phối từ bán buôn sang kết hợp với bán lẻ, tạo thương hiệu cho sản phẩm, quản lý chặt chẽ quy trình sản xuất, chăm sóc để rút ngắn chi phí. Phát huy ưu thế cá trong nước có thể giữ được độ tươi sống trong khi cá Trung Quốc khi về Việt Nam thường kém tươi ngon hoặc để đông lạnh. Bên cạnh đó, nghiên cứu phương án nuôi cá kết hợp du lịch trải nghiệm để tạo nguồn thu khi giá cả xuống thấp.

Việc hội nhập kinh tế quốc tế mang đến nhiều cơ hội nhưng không thể tránh khỏi sự cạnh tranh đối với các sản phẩm hàng hoá. Tuy nhiên, ngoài nỗ lực từ những người nông dân cần có sự đồng hành, vào cuộc quyết liệt hơn nữa của các cấp các ngành như quản lý số lượng, nguồn gốc, chất lượng và bổ sung các rào cản kỹ thuật đối với các nông sản nói chung để người dân kịp thời thích nghi, ứng phó khi có tình huống phát sinh trong điều kiện cạnh tranh ngày càng khốc liệt như hiện nay.

Vĩnh Hà