Đến với bản du lịch cộng đồng đạt tiêu chuẩn OCOP 4 sao cấp tỉnh

Giữa thung lũng xanh mướt của xã Thung Nai, xóm Mỗ hiện lên như một bức tranh mộc mạc, nơi nếp nhà sàn thấp thoáng cạnh những thửa ruộng bậc thang và dòng suối hiền hòa. Đầu năm 2025, điểm du lịch cộng đồng của người Mường nơi đây chính thức được công nhận đạt tiêu chuẩn OCOP 4 sao cấp tỉnh, ghi dấu bước phát triển mới cho hành trình gìn giữ và lan tỏa văn hóa bản địa.

Tọa lạc trong không gian du lịch hồ Hòa Bình, bản du lịch cộng đồng xóm Mỗ là điểm đến níu chân du khách bởi vẻ đẹp yên bình của núi rừng, những vườn cây ăn trái trĩu quả và cuộc sống dung dị của gần 200 hộ dân. Nằm lọt giữa thung lũng, bản được bao bọc bởi đồi núi, phía trên và dưới là những thửa ruộng bậc thang thay màu theo mùa vụ, tạo nên khung cảnh nên thơ hiếm có.

Điểm đặc biệt làm nên hồn cốt của xóm Mỗ là những nếp nhà sàn - biểu tượng văn hóa của người Mường. Nhà sàn không chỉ mang giá trị kiến trúc mà còn chứa đựng đời sống tinh thần của cư dân nơi đây. Nhà thường được dựng tựa lưng vào sườn đồi, vừa đón gió mát vừa tránh ẩm thấp. Không gian bên trong được chia làm 3 tầng: Tầng trên cùng dùng chứa lương thực, tầng giữa dành cho sinh hoạt và tiếp khách, tầng dưới từng là nơi nuôi gia súc nhưng nay đã được cải tạo thành khu sinh hoạt, nghỉ ngơi sạch sẽ phục vụ du khách.

Một góc xóm Mỗ - điểm du lịch cộng đồng được công nhận đạt tiêu chuẩn OCOP 4 sao cấp tỉnh vào đầu năm 2025.

Trong ngôi nhà Mường, bếp lửa giữ vai trò trung tâm, là “linh hồn” của mỗi gia đình. Nơi đây, chủ nhà đón khách bằng chum rượu cần, câu chuyện ấm nồng quanh lửa hồng và những món ăn truyền thống như xôi nếp nương, cơm lam, cá suối, thịt lợn bản, rau rừng... Không chỉ là nơi chuẩn bị bữa ăn, bếp còn là chốn kết nối giữa con người và văn hóa, giữa quá khứ và hiện tại.

Theo Trưởng xóm Đinh Văn Dần, xóm Mỗ đã đón du khách từ thập niên 1980 và trở thành một trong những điểm du lịch cộng đồng đầu tiên tại vùng phía Nam của tỉnh. Cùng với vị trí thuận tiện, cảnh quan đẹp, nơi đây còn thu hút hàng chục nghìn lượt du khách mỗi năm đến tìm hiểu văn hóa người Mường. Thời gian qua, dưới sự hỗ trợ của tỉnh và chính quyền địa phương, cơ sở hạ tầng từng bước được đầu tư với đường giao thông, bãi đỗ xe, cầu qua suối thuận lợi; cùng hoạt động đặc sắc của đội văn nghệ dân tộc và các lớp đào tạo kỹ năng cho người dân. Nhờ đó, diện mạo du lịch của xóm Mỗ ngày càng khởi sắc.

Bước ngoặt lớn đến với xóm Mỗ khi chính thức được phân hạng trong Chương trình “Mỗi xã một sản phẩm” giai đoạn 2023 - 2025. Vào đầu năm 2025, nơi đây được công nhận là điểm du lịch cộng đồng đạt tiêu chuẩn 4 sao OCOP cấp tỉnh. Đây là thành quả cho những nỗ lực không ngừng của chính quyền, người dân và Hợp tác xã Du lịch cộng đồng xóm Mỗ.

Hợp tác xã thành lập năm 2021 với 30 thành viên (đến nay có 14 thành viên đủ điều kiện, tiêu chuẩn đón tiếp khách nghỉ qua đêm), là mô hình tiên phong giúp người dân tổ chức hoạt động du lịch bền vững. Cùng với đó, đội văn nghệ trong xóm với nhiều thành viên là nòng cốt trong truyền dạy dân ca, dân vũ Mường đã góp phần bảo tồn di sản, tạo nên sản phẩm du lịch đặc trưng. Nhờ sự chuyên nghiệp hóa, xóm Mỗ mỗi năm đón hàng chục nghìn lượt khách trong và ngoài nước.

Đến với xóm Mỗ, du khách có thể tản bộ trên những con đường quanh bản, check-in bên những thửa ruộng bậc thang, tham quan các trang trại cam, bưởi, chuối hay trải nghiệm công việc đồng áng cùng người dân: Dệt vải, gặt lúa, thu hoạch ngô, đánh bắt cá suối... Các homestay được trang bị tiện nghi cơ bản, phòng nghỉ cộng đồng sạch sẽ, nước nóng, nhà vệ sinh đảm bảo. m thực địa phương đa dạng với chả cuốn lá bưởi, măng đắng, gà bản, rượu cần... Tất cả tạo nên bức tranh du lịch đậm hương sắc vùng cao.

Khi đêm xuống, lửa trại bập bùng giữa sân bản, tiếng chiêng ngân hòa cùng điệu múa Mường khiến không gian thêm huyền ảo. Du khách hòa mình vào vòng xòe, cảm nhận trọn vẹn tinh thần hiếu khách, nồng hậu của người Mường. Từ xóm Mỗ, du khách còn có thể nối chuyến khám phá di tích anh hùng Cù Chính Lan, bản Dao Đỏ, hay xuôi thuyền trên hồ Hòa Bình đến vịnh Ngòi Hoa, đền Thác Bờ - là những điểm du lịch nổi tiếng ở vùng phía nam của tỉnh Phú Thọ.

Cũng theo Trưởng xóm Đinh Văn Dần, không chỉ dừng lại ở việc đón khách, xóm Mỗ đang hướng đến phát triển du lịch bền vững, hài hòa giữa kinh tế và bảo tồn văn hóa. Mỗi ngôi nhà sàn, mỗi câu hát dân ca, mỗi nụ cười hiền hậu đều là “sản phẩm” đặc trưng mà không nơi nào có được. Người dân nơi đây hiểu rằng, chính bản sắc Mường là giá trị cốt lõi giúp họ tạo dựng thương hiệu du lịch riêng. Được công nhận là điểm du lịch cộng đồng đạt chuẩn OCOP 4 sao cấp tỉnh không chỉ là niềm tự hào đối với cộng đồng dân cư xóm Mỗ, mà còn là cam kết về chất lượng dịch vụ, về trách nhiệm gìn giữ không gian văn hóa bản địa.

Vùng phía Nam của tỉnh nói chung và xã Thung Nai nói riêng đang từng bước khẳng định vị thế trên bản đồ du lịch cộng đồng Việt Nam. Trong đó, xóm Mỗ là một điểm sáng, là minh chứng cho sức sống mạnh mẽ của văn hóa Mường giữa nhịp sống hiện đại.

Hồng Trung