Gập ghềnh công tác chăm sóc sức khỏe ở vùng cao sau sáp nhập đơn vị hành chính

Sau khi các xã ở khu vực huyện Đà Bắc cũ được tổ chức lại theo mô hình chính quyền 2 cấp, công tác chăm sóc sức khỏe cho người dân phát sinh nhiều bất cập. Địa bàn mở rộng, dân cư thưa thớt, hệ thống y tế cơ sở vẫn đang trong tình trạng thiếu bác sĩ, thiếu trang thiết bị... khiến việc tiếp cận khám, chữa bệnh của người dân thêm gian nan.

Sau khi sáp nhập các xã ở vùng cao theo mô hình chính quyền 2 cấp, công tác chăm sóc sức khỏe cho nhân dân gặp nhiều khó khăn.

Trạm y tế xã vẫn chờ... sáp nhập

Trời mới hửng sáng, chị Lường Thị Tình ở xã Tân Pheo đã bế con nhỏ vượt hàng chục km tới Trung tâm Y tế khu vực Đà Bắc để khám bệnh. Chị chia sẻ: Trạm Y tế xã chỉ có một bác sĩ, máy móc không có gì. Cháu sốt kéo dài, tôi lo quá nên đành đưa lên Trung tâm Y tế khu vực Đà Bắc để khám cho yên tâm.

Câu chuyện của chị Tình không phải là cá biệt. Sau khi các xã như Cao Sơn, Tân Pheo, Tiền Phong, Quy Đức, Đức Nhàn sáp nhập thực hiện mô hình chính quyền 2 cấp, nhiều địa phương ghi nhận tình trạng người dân phải đi xa hàng chục km để đến khám bệnh ở Trung tâm Y tế khu vực Đà Bắc. Trong khi đó, tuyến y tế xã - nơi được kỳ vọng là “cửa ngõ” chăm sóc sức khỏe cho người dân lại đang gặp nhiều khó khăn về trang thiết bị, nhân lực lẫn định hướng tổ chức.

Sau khi mô hình chính quyền 2 cấp đã đi vào hoạt động được một tháng, tuyến y tế xã ở các xã vùng cao vẫn đang gặp nhiều khó khăn về trang thiết bị, nhân lực lẫn định hướng tổ chức.

Tại xã Tân Pheo - đơn vị mới được hình thành từ việc sáp nhập 3 xã cũ là Tân Pheo, Giáp Đắt và Đồng Chum, tình trạng này đang diễn ra rõ nét. Theo đồng chí Lường Văn Giáp, Trạm trưởng Trạm Y tế xã Tân Pheo, việc sáp nhập chính quyền đã thực hiện từ ngày 1/7/2025, nhưng đến nay, sau một tháng, trạm y tế của 3 xã cũ trước khi sáp nhập vẫn chưa được hợp nhất. Cả 3 trạm y tế cũ vẫn đang duy trì hoạt động độc lập, tổng cộng có 17 cán bộ y tế, mỗi trạm có một bác sĩ.

Y sỹ Lường Văn Giáp, Trạm trưởng Trạm Y tế xã Tân Pheo (cũ) cho biết, đến nay cả 3 trạm y tế của các xã cũ vẫn chưa được sáp nhập, còn hoạt động độc lập.

Khi không có sự chỉ đạo thống nhất đã khiến cho việc phối hợp trong triển khai các nhiệm vụ công tác chăm sóc sức khỏe, phòng chống dịch bệnh... cho Nhân dân gặp nhiều khó khăn. Mặt khác, theo đồng chí Lường Văn Giáp thì được biết hiện nay mới chỉ có quyết định điều động viên chức từ UBND huyện về xã, vẫn chưa quyết định chuyển nguyên trạng các trạm y tế về cho xã quản lý. Chúng tôi đang phải chờ hướng dẫn từ Sở Y tế và các cơ quan chức năng, sau đó mới xây dựng cơ cấu tổ chức. Trong thời gian này, các trạm y tế vẫn hoạt động, nhưng thiếu định hướng và phối hợp.

Trước những vấn đề khó khăn về giao thông đi lại khi địa bàn các xã vùng cao mở rộng diện tích thì công tác truyền thông chăm sóc sức khỏe cho người dân cũng bị ảnh hưởng.

Địa bàn xã Tân Pheo sau sáp nhập mở rộng tới gần 140km², quy mô dân số 10.528 người, phân tán ở vùng đồi núi cao, giao thông khó khăn. Về cơ sở vật chất, cả ba trạm chỉ có duy nhất một máy siêu âm đen trắng cũ kỹ, được cấp từ hàng chục năm trước; không có máy điện tim, không có các thiết bị xét nghiệm cơ bản. “Thiết bị nghèo nàn, dù có bác sĩ cũng không khám được bệnh gì sâu. Người dân vẫn phải lên trung tâm huyện cũ mới yên tâm. Thêm nữa, sau khi sáp nhập xã Tân Pheo có địa bàn rộng, dân cư thưa, cán bộ ít, không thể đến hết các xóm bản để tuyên truyền, vận động người dân phòng bệnh, tiêm chủng, ăn uống hợp vệ sinh... Việc truyền thông chăm sóc sức khỏe đạt hiệu quả cũng không được như mong muốn” - đồng chí Lường Văn Giáp cho biết thêm.

Trạm thiếu người, người bệnh thiếu nơi khám chữa

Theo Bác sĩ CKI Phạm Thị Tuyết - Giám đốc Trung tâm Y tế khu vực Đà Bắc, không chỉ riêng xã Tân Pheo mà hầu hết các xã vùng cao sau sáp nhập đều rơi vào tình trạng tương tự. Khi tổ chức y tế cơ sở chưa được kiện toàn, hoạt động thiếu định hướng và thiếu cả nguồn lực.

Những khó khăn dễ nhận thấy ở các trạm y tế vùng cao đó là cơ sở vật chất, trang thiết bị còn hạn chế, thiếu nguồn nhân lực.

Theo thống kê của Trung tâm Y tế khu vực Đà Bắc, khu vực này hiện có 17 trạm y tế xã, nhưng chỉ có 5 trạm có bác sĩ biên chế hoặc hợp đồng. Sau sáp nhập, nhiều xã có địa bàn rộng gấp đôi, thậm chí gấp 3 - 4 lần, nhưng số nhân lực không đổi. Trong khi đó, để điều động, bổ sung bác sĩ cho tuyến xã lại phụ thuộc vào chỉ tiêu và ngân sách. Do vậy, việc triển khai thực hiện nhiệm vụ y tế cơ sở rất khó khăn. “Chúng tôi đã kiến nghị cần có hướng dẫn nhanh và cụ thể từ Sở Y tế để các trạm y tế xã mới sớm thực hiện việc sáp nhập ổn định tổ chức, có cơ cấu rõ ràng, tránh tình trạng hoạt động rời rạc, lúng túng” - bác sĩ Phạm Thị Tuyết nhấn mạnh.

Không chỉ chưa ổn định tổ chức, thiếu trang thiết bị phục vụ công tác khám, chữa bệnh, nhiều trạm y tế ở vùng cao đường giao thông đi lại còn gặp nhiều khó khăn, nhất là khi thời tiết mưa bão, bất lợi. Do vậy, khi sáp nhập các trạm y tế cần có sự bố trí phù hợp với điều kiện thực tế tại địa phương, nhất là tại các địa bàn xã vùng cao, điều kiện giao thông đi lại của người dân còn nhiều vất vả.

Để tuyến y tế cơ sở, nhất là ở những xã vùng cao hoạt động hiệu quả, cần chính sách đãi ngộ để thu hút các bác sĩ về công tác lâu dài tại vùng khó khăn.

“Hiện nay, ngoài việc đẩy nhanh hướng dẫn sáp nhập tổ chức trạm y tế tại cơ sở, tỉnh cần cho phép các địa phương được tuyển bổ sung cán bộ y tế theo nhu cầu thực tế. Đồng thời, đầu tư các thiết bị cơ bản như máy siêu âm, điện tim, xét nghiệm nhanh cho các trạm xã vùng sâu, vùng xa. Bên cạnh đó, cũng cần có chính sách đãi ngộ đủ hấp dẫn để bác sĩ về công tác lâu dài tại vùng khó khăn. Nếu không, người dân khi có bệnh vẫn phải đi xa hàng chục, thậm chí là phải đi một quãng đường lên tới hơn 100km để đi về tận Trung tâm Y tế khu vực để khám và điều trị bệnh” - bác sĩ Phạm Thị Tuyết nhấn mạnh.

Mạnh Hùng