Gia vị trong mâm cỗ Tết

Nói đến ẩm thực Việt Nam là nói đến sự tinh tế, đa dạng trong cách chế biến của mỗi vùng miền. Để tạo nên sự tinh tế, đa dạng ấy, bên cạnh các loại nguyên liệu thì không thể thiếu các loại gia vị. Mỗi một loại thực phẩm thường đi kèm với những loại gia vị riêng gợi nên hương vị đặc trưng, phẩm vị của riêng món ăn đó. Dùng gia vị là nghệ thuật của người làm bếp để món ăn tăng hương vị, kích thích vị giác và tiêu hóa. Sử dụng sao cho phù hợp với từng món ăn là sự khéo léo của người nội trợ, đặc biệt là trong mâm cỗ cúng gia tiên và những bữa cơm trong ngày Tết.

Bà con nông dân xã Tứ Xã, huyện Lâm Thao chăm sóc hành, tỏi để cung cấp cho thị trường trong dịp Tết cổ truyền.

Đối với bữa cơm thường ngày, có thể thiếu 1-2 loại gia vị nhưng trong mâm cỗ Tết thì người nội trợ khéo sẽ không để thiếu bất kỳ một loại gia vị nào từ hành, gừng, tỏi, ớt, tiêu cho đến các loại rau thơm để ăn kèm. Cái hăng, cái cay của tiêu, ớt, tỏi, gừng...làm cho thức ăn thêm mùi vị hấp dẫn. Màu xanh của rau, đỏ của ớt, vàng của cà rốt tỉa hoa làm cho bàn tiệc thêm màu sắc. Mùi thơm cũng phải đủ cung bậc để xác định món nào ra món ấy. Mâm cỗ ngày Tết là tập hợp tinh hoa sản vật trên rừng dưới bể. Đó là gạo, nếp vùng quê chắt chiu quanh năm cấy hái, những thứ rau thơm mọc lên từ thửa đất ven đô hay mảnh vườn nhỏ sau nhà, nấm hương, mộc nhĩ, măng khô từ rừng xa đưa về phố thị... Người thưởng thức khi nâng đũa cảm thấy như mình được hưởng lộc của mọi miền quê hương. Chính vì thế mà món ăn càng được chăm chút sao cho thật vừa miệng và toát lên hương vị đặc trưng. Món nào cần cay phải cay, món nào cần nồng phải nồng.

Các loại rau, củ gia vị được bày bán tại một phiên chợ Tết ở nông thôn.

Tết Nguyên đán thuộc về mùa lạnh, là mùa mà các gia vị ấm nóng như gừng, ớt, tiêu, hành, tỏi...lên ngôi. Người nội trợ khéo léo là người biết lựa từng loại gia vị, gia giảm sao cho phù hợp với từng món ăn, khẩu vị chung cho mọi người trong gia đình. Người nội trợ đoảng thì sẽ tặc lưỡi, thiếu 1-2 vị cũng không sao, bởi chỉ là người trong nhà nên không cần cầu kỳ, kỹ lưỡng. Tất nhiên món ăn sẽ vì thế mà kém ngon, mất đi hương vị riêng của nó.

Sự lo lắng cho những thứ tưởng chừng nhỏ như gia vị không phải không có lý do. Gia vị là thứ tác động trực tiếp vào ngũ quan của mọi người, làm cho món ăn không chỉ là thức ăn nấu chín mà thực sự là tuyệt tác của tấm lòng thơm thảo, là biểu hiện cho cái hoa tay của người nột trợ.Cái hăng, cái cay làm cho thức ăn vừa đủ độ nóng bỏng. Cái xanh, đỏ vàng làm cho bữa cỗ thêm sặc sỡ. Cái thơm đủ cung bậc để xác định món nào ra món ấy. Tất cả đều bắt người ta phải nhìn ngắm, hít hà trước khi hưởng lộc của trời đất, những thức ngọc thực của bữa cỗ ngày tiễn đưa năm cũ, đón năm mới về.

Gia vị góp phần làm mâm cỗ Tết thêm đẹp mắt, ngon miệng.

Những loại gia vị trong bữa ăn thường ngày không chỉ làm khiến cho món ăn thêm đậm đà hương vị, đẹp mắt, ngon miệng mà còn là những vị thuốc quý được thiên nhiên ban tặng, làm bớt đi cái ngán của thịt, mỡ, bánh chưng, giúp tăng cường sức khỏe.

Trước đây, khi còn khó khăn, để chuẩn bị đầy đủ gia vị cho mâm cỗ Tết, người nội trợ phải chuẩn bị trước hàng tháng trời mới lo được đầy đủ các loại gia vị. Tết bây giờ cũng chẳng mấy nhiêu khê. Sáng 30 chạy một vòng siêu thị, quay ra chợ hoa, về đến nhà là vừa đủ cho một cái Tết. Mọi thứ đều có sẵn, điều quan trọng nhất đối với người nội trợ là đừng quên thứ gì nhất là gia vị bởi thiếu gia vị là “nhân duyên thiếu đi ngọn lửa nồng”.

Phan Cường