Hiệu quả tuyên truyền pháp luật qua phiên tòa xét xử lưu động

Những năm gần đây, mô hình xét xử lưu động đã trở thành một trong những phương thức tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật hiệu quả tại nhiều địa phương. Không chỉ bảo đảm tính nghiêm minh của pháp luật, các phiên tòa được tổ chức ngay tại nơi xảy ra vụ án đã góp phần nâng cao ý thức chấp hành pháp luật của người dân, đặc biệt ở các vùng sâu, vùng xa - nơi điều kiện tiếp cận thông tin pháp luật còn hạn chế.

Sáng 13/11, tại Hội trường lớn Trường THCS Minh Quang (xã Tam Đảo, tỉnh Phú Thọ), đông đảo người dân và học sinh đã có mặt từ sớm để theo dõi phiên tòa xét xử lưu động 4 vụ án hình sự về tội “Sử dụng trái phép chất ma túy” . Viện kiểm sát nhân dân khu vực 9 phối hợp cùng Tòa án nhân dân và các lực lượng chức năng đã tiến hành xét xử công khai đối với các bị cáo Đỗ Văn Hà, Kim Văn Bình, Nguyễn Văn Vũ và Lưu Văn Năm.

Tại phiên tòa, đại diện Viện kiểm sát đã công bố cáo trạng, phân tích rõ mức độ nguy hiểm của hành vi sử dụng ma túy, đồng thời nhấn mạnh hậu quả nặng nề đối với sức khỏe, nhân cách và tương lai của những người, đặc biệt là thanh thiếu niên, sa vào tệ nạn này. Viện kiểm sát đề nghị áp dụng mức án nghiêm minh nhằm răn đe, phòng ngừa chung.

Dựa trên hồ sơ, lời khai và quá trình tranh tụng, Hội đồng xét xử tuyên phạt Đỗ Văn Hà 2 năm 6 tháng tù; Kim Văn Bình 2 năm 9 tháng tù; Nguyễn Văn Vũ và Lưu Văn Năm cùng mức án 2 năm 3 tháng tù. Những mức án thể hiện sự kiên quyết của cơ quan tiến hành tố tụng trong đấu tranh phòng, chống tội phạm ma túy.

Phiên tòa xét xử lưu động tại hội trường lớn Trường THCS Minh Quang (xã Tam Đảo, tỉnh Phú Thọ) thu hút đông đảo người dân và học sinh theo dõi

Trực tiếp theo dõi từ đầu đến cuối, em Nguyễn Thu Đan, học sinh lớp 9 chia sẻ: “Chúng em được học về tác hại của ma túy trong sách giáo dục công dân nhưng khi chứng kiến phiên tòa, mọi điều trở nên rõ ràng và chân thực hơn nhiều. Em hiểu rằng chỉ một phút ham chơi cũng có thể khiến cả tương lai bị hủy hoại”.

Không chỉ học sinh, nhiều người dân địa phương cũng cho rằng hình thức xét xử lưu động giúp họ tiếp cận pháp luật một cách sinh động, dễ hiểu và dễ nhớ. Ông Lê Văn Tự, người dân xã Tam Đảo nhận xét: “Lúc trước chúng tôi chỉ nghe về ma túy qua loa trên loa truyền thanh. Nay trực tiếp nhìn thấy người thật, việc thật, tôi thấy pháp luật rất nghiêm minh và càng tự nhắc mình phải quản lý con cháu tốt hơn”.

Theo lãnh đạo Viện kiểm sát nhân dân khu vực 9, mục tiêu cao nhất của xét xử lưu động không chỉ là đưa pháp luật đến gần dân mà còn góp phần phòng ngừa tội phạm từ gốc. Mỗi bản án được tuyên không chỉ để trừng phạt mà còn để cảnh tỉnh.

Khi người dân được trực tiếp chứng kiến quá trình tranh tụng công khai, họ hiểu hơn về quyền và nghĩa vụ của mình, hiểu rằng pháp luật luôn công bằng và minh bạch. Nói cách khác, một lời cảnh báo phát trên tờ rơi đôi khi không tác động mạnh bằng việc người dân tận mắt chứng kiến một thanh niên bị dẫn giải trước tòa. Phiên tòa lưu động chính là thông điệp sâu sắc nhất về hậu quả của hành vi vi phạm pháp luật.

Những năm qua, các cơ quan tiến hành tố tụng đã chú trọng lựa chọn các vụ án mang tính cảnh báo cao để đưa ra xét xử lưu động như: ma túy, an toàn giao thông, bạo lực gia đình, tranh chấp đất đai... Các phiên tòa đều tuân thủ đầy đủ quy trình như tại trụ sở tòa án, từ đó bảo đảm tính nghiêm ngặt, chuẩn mực của hoạt động tư pháp.

Phiên tòa xét xử lưu động là một trong những biện pháp tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật quan trọng và hiệu quả

Bên cạnh xét xử, các thẩm phán, hội thẩm và kiểm sát viên kết hợp tuyên truyền, giải thích pháp luật, tư vấn pháp lý ngay tại khu vực phiên tòa. Người dân được giải đáp nhiều thắc mắc về quyền lợi, nghĩa vụ, những điểm mới trong Bộ luật Hình sự và các quy định liên quan đến đời sống hàng ngày. Nhiều bà con nghe luật qua loa trên đài thì nhanh quên, nhưng khi thấy một vụ án xảy ra ngay trong xã và được xét xử công khai thì họ nhớ rất lâu. Nhiều người còn chủ động đến hỏi cán bộ pháp luật để tìm hiểu thêm.

Có thể khẳng định, xét xử lưu động đang là một trong những phương thức giáo dục pháp luật hiệu quả nhất, bởi tính trực quan, sinh động và khả năng tác động mạnh mẽ đến nhận thức của người dân. Khi pháp luật được đưa đến tận thôn, bản, khi người dân được chứng kiến tận mắt sự nghiêm minh của tòa án, ý thức tuân thủ pháp luật được nâng cao rõ rệt, góp phần giữ vững an ninh trật tự tại địa phương.

Những phiên tòa diễn ra giữa cộng đồng không chỉ là hoạt động tố tụng, mà còn là những “bài học pháp luật sống” giúp người dân hiểu, nhớ và làm theo pháp luật. Đó chính là mục tiêu sâu xa và nhân văn của ngành Tòa án và Viện kiểm sát trong hành trình xây dựng một xã hội kỷ cương, thượng tôn pháp luật.

Lê Minh