Hoàn thiện Luật Viên chức (sửa đổi), siết chặt tuyển dụng, ưu tiên đặc thù cho vùng khó khăn

Sáng 13/11, thảo luận tại Hội trường về Dự án Luật Viên chức (sửa đổi), Phó trưởng Đoàn ĐBQH tỉnh Phú Thọ Đặng Bích Ngọc nêu nhiều đề xuất nhằm bảo đảm luật hóa những chính sách thực chất, phù hợp thực tiễn, đặc biệt là cơ chế ưu tiên cho vùng khó khăn và dân tộc rất ít người.

Cần hướng dẫn thống nhất về xây dựng vị trí việc làm để tránh hình thức

Thảo luận về Điều 3 của dự thảo luật, đại biểu Đặng Bích Ngọc khẳng định việc quy định tuyển dụng, sử dụng, quản lý viên chức theo vị trí việc làm là một bước tiến quan trọng, tạo nền tảng cho cải cách tiền lương và đổi mới quản lý nhân sự trong khu vực công.

Đại biểu Đặng Bích Ngọc phát biểu thảo luận

Tuy nhiên, đại biểu chỉ rõ thực tiễn hiện nay cho thấy nhiều cơ quan mới xây dựng vị trí việc làm theo hướng hình thức, chưa dựa trên các phân tích khoa học về khối lượng công việc, yêu cầu nhiệm vụ và đặc thù đơn vị. Điều này dẫn đến việc vị trí việc làm chưa thật sự trở thành căn cứ tin cậy trong tuyển dụng.

Để khắc phục, đại biểu đề nghị Luật cần quy định giao Chính phủ hướng dẫn phương pháp, quy trình xây dựng vị trí việc làm một cách thống nhất, khoa học và sát thực, từ đó bảo đảm tính minh bạch, khách quan và nâng cao hiệu quả hoạt động của đơn vị sự nghiệp công lập.

Ưu tiên đặc biệt cho người dân tộc thiểu số ở vùng sâu, vùng xa để bảo đảm cơ hội công bằng

Đề cập khoản 4 Điều 3 về chính sách ưu đãi trong tuyển dụng, đại biểu nhấn mạnh, thực tế con em đồng bào dân tộc thiểu số ở vùng sâu, vùng xa gặp rất nhiều khó khăn khi tiếp cận cơ hội trở thành viên chức, dù họ là lực lượng lao động ổn định, gắn bó lâu dài với địa phương.

Đại biểu Ngọc phân tích, nhiều trường hợp ứng viên từ thành phố hoặc vùng thuận lợi thi tuyển vào địa bàn khó khăn nhưng chỉ công tác một thời gian ngắn rồi tìm cách chuyển đi, trong khi người dân tộc thiểu số tại chỗ – với sự gắn bó tự nhiên về văn hóa, tập quán – lại khó có cơ hội trúng tuyển.

Do đó, đại biểu đề nghị bổ sung quy định rõ ràng hơn:

“Có chính sách ưu đãi đặc biệt trong tuyển dụng người dân tộc thiểu số ở vùng sâu, vùng xa, vùng đặc biệt khó khăn, dân tộc rất ít người; giao Chính phủ quy định chi tiết.”

Đồng thời, tại khoản 5 Điều 16, đại biểu đề nghị bổ sung cụm từ “vùng sâu, vùng xa, vùng đặc biệt khó khăn, dân tộc rất ít người” để bảo đảm chính sách ưu tiên thật sự đi đúng địa chỉ, mang lại hiệu quả thực chất.

Xét tuyển phải gắn địa bàn: Không thể áp dụng máy móc với vùng toàn đồng bào dân tộc

Góp ý Điều 17, đại biểu cho rằng nếu áp dụng xét tuyển đại trà đối với người dân tộc thiểu số, thì tại nhiều địa bàn mà đa số dân cư đều là đồng bào dân tộc, việc xét tuyển sẽ khó triển khai hiệu quả.

Đại biểu nhấn mạnh cần ưu tiên theo địa bàn, đặc biệt tại các vùng sâu, vùng xa, vùng đặc biệt khó khăn và dân tộc rất ít người, để bảo đảm tuyển dụng phù hợp thực tiễn và đáp ứng nhu cầu nhân lực tại chỗ.

Chính sách cử tuyển: Phải gắn với nhu cầu sử dụng, tránh lãng phí nguồn lực

Một trong những vấn đề được đại biểu Đặng Bích Ngọc đặc biệt quan tâm là chính sách cử tuyển. Đại biểu chỉ rõ nhiều năm qua, cử tuyển chưa gắn với nhu cầu vị trí việc làm của địa phương, khiến không ít sinh viên cử tuyển tốt nghiệp nhưng không được tuyển dụng, trong khi ngân sách Nhà nước đã phải đầu tư đáng kể cho quá trình đào tạo. Để chính sách thực sự phát huy tác dụng, đại biểu đề nghị: (i) việc cử tuyển phải dựa trên nhu cầu nhân lực cụ thể của từng ngành, từng địa phương; (ii) việc tuyển dụng sinh viên cử tuyển vẫn phải đảm bảo các tiêu chuẩn chuyên môn, nghiệp vụ; (iii) cần có cơ chế ràng buộc để sinh viên cử tuyển quay về phục vụ địa phương, tránh tình trạng không trở lại cơ sở sau khi được Nhà nước hỗ trợ học tập.

Ưu tiên tiếp nhận viên chức với người hợp đồng lâu năm ở vùng khó khan để tránh lãng phí nhân lực

Nhìn nhận quy định ưu tiên tiếp nhận viên chức với người đã ký hợp đồng chuyên môn lâu năm là cần thiết, đại biểu phân tích: có những trường hợp cán bộ hợp đồng làm việc cả chục năm ở vùng khó khăn, có trình độ và kinh nghiệm nhưng vẫn phải “đợi thi”, dễ bị thiệt thòi, thậm chí có nguy cơ không trúng tuyển vì lý do khách quan.

Việc ưu tiên tiếp nhận, theo đại biểu, không chỉ hợp lý và công bằng, mà còn giúp giữ chân nguồn nhân lực chất lượng, tránh thất thoát và lãng phí nhân tài tại cơ sở.

Rà soát lại hệ thống văn bản để tránh chồng chéo trong phân cấp tuyển dụng

Góp ý vào Điều 18 của dự thảo Luật, đại biểu Đặng Bích Ngọc đồng tình với chủ trương phân cấp tuyển dụng viên chức. Tuy nhiên, đại biểu Ngọc cũng chỉ rõ hệ thống văn bản dưới luật còn chồng chéo, trùng lặp, gây khó khăn cho địa phương. Do đó, đề nghị Chính phủ chỉ đạo các bộ, ngành rà soát toàn diện và thống nhất quy định, đặc biệt trong lĩnh vực giáo dục.

Đại biểu Đặng Bích Ngọc nhấn mạnh việc sửa đổi Luật Viên chức phải thực sự tạo đột phá trong nâng cao chất lượng đội ngũ viên chức, bảo đảm công bằng, minh bạch và khả thi trong tổ chức thực hiện.

Bùi Hiển

Văn phòng Đoàn ĐBQH và HĐND tỉnh Phú Thọ