Hồi sinh những “vùng đất chết”

Những năm gần đây, trên địa bàn tỉnh thường xuyên phát hiện bom mìn, vật liệu nổ còn sót lại sau chiến tranh. Đặc biệt, trong tháng 9 và 10 vừa qua, Bộ CHQS tỉnh đã phát hiện, hủy nổ an toàn 2 quả bom cỡ lớn. Điều này cho thấy, dù đã hơn nửa thế kỷ trôi qua, bom mìn vẫn tiềm ẩn nguy cơ đối với tính mạng người dân, cản trở phát triển kinh tế - xã hội tại nhiều địa phương. Công tác khắc phục hậu quả bom mìn vì thế không chỉ nhằm xóa bỏ di chứng chiến tranh, mà còn góp phần hồi sinh những “vùng đất chết”.

Theo Trung tâm Hành động bom mìn quốc gia Việt Nam (VNMAC), Phú Thọ là một trong những tỉnh miền núi phía Bắc có tỷ lệ ô nhiễm bom mìn khoảng 15-20% diện tích đất tự nhiên, tập trung tại các huyện (cũ): Thanh Ba, Thanh Sơn, Hạ Hòa, Yên Lập... Hệ lụy ô nhiễm bom mìn thời gian qua đã gây nhiều vụ tai nạn thương tâm. Năm 2013, tại Trường THCS Tiên Phong (xã Chí Đám), một vụ nổ xảy ra khi học sinh nhặt được vật nổ trên sông Lô mang vào sân trường, khiến 4 em bị thương nặng. Bên cạnh đó, diện tích đất ô nhiễm khiến nhiều dự án giao thông, thủy điện, khu công nghiệp chậm tiến độ; người dân miền núi gặp khó khăn trong mở rộng sản xuất, làm cho tỷ lệ hộ nghèo tại một số xã vẫn cao hơn mức bình quân chung của tỉnh.

Lực lượng Công binh tiến hành hủy nổ quả bom được phát hiện trên địa bàn xã Tu Vũ vào tháng 8/2025.

Thực hiện Quyết định số 504/QĐ-TTg ngày 21/4/2010 của Thủ tướng Chính phủ về Chương trình hành động quốc gia khắc phục hậu quả bom mìn giai đoạn 2010 - 2025, UBND tỉnh đã chỉ đạo Bộ CHQS tỉnh phối hợp các sở, ngành, địa phương điều tra, khảo sát, lập bản đồ ô nhiễm trên toàn tỉnh. Đây là cơ sở quan trọng để xây dựng kế hoạch trung hạn, dài hạn, từng bước làm sạch đất bị ô nhiễm, phục vụ phát triển kinh tế - xã hội gắn với nhiệm vụ quốc phòng, an ninh.

Bộ CHQS tỉnh thường xuyên phối hợp các sở, ngành rà soát những khu vực dự kiến triển khai dự án đầu tư có nguy cơ ô nhiễm bom mìn; thẩm định kế hoạch thu gom, vận chuyển, tiêu hủy vật nổ; giám sát chất lượng các hoạt động rà phá và tổng hợp dữ liệu phục vụ công tác quản lý bom, mìn, vật liệu nổ trên địa bàn tỉnh.

Theo Bộ CHQS tỉnh, nhu cầu sử dụng đất phục vụ phát triển kinh tế - xã hội và yêu cầu nhiệm vụ quốc phòng, an ninh ngày càng cao, trong khi diện tích đất ô nhiễm bom mìn cần rà phá còn rất lớn. Do đó, tỉnh rất cần sự quan tâm, hỗ trợ của Bộ Quốc phòng, đặc biệt trong việc cấp phép hoạt động rà phá bom mìn, vật liệu nổ đối với Bộ CHQS các tỉnh, thành phố có đủ năng lực.

Trong bối cảnh bom mìn còn tồn sót, để bảo đảm an toàn tính mạng và tài sản cho Nhân dân, Bộ CHQS tỉnh khuyến cáo, người dân khi phát hiện hoặc nghi ngờ là bom, mìn, vật liệu nổ cần báo ngay cho chính quyền địa phương hoặc cơ quan quân sự gần nhất để kịp thời xử lý, tránh gây hậu quả đáng tiếc. Đồng thời, lực lượng chức năng kiên quyết xử lý những trường hợp vận chuyển, tự ý tháo gỡ bom mìn để lấy phế liệu, gây nguy hiểm đến tính mạng và tài sản của cộng đồng.

Huy Thắng