Làm rõ nguyên nhân dẫn đến chậm giải ngân vốn đầu tư công

Chiều 29/10, thảo luận tại hội trường về kết quả thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 2025; dự kiến kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 2026, ĐBQH Trần Văn Tiến (Phú Thọ) đề nghị, Chính phủ, Bộ Tài chính làm rõ những nguyên nhân dẫn đến việc chậm giải ngân vốn đầu tư công. Đồng thời đề xuất giải pháp tháo gỡ hiệu quả, tránh để tình trạng này lặp đi lặp lại trong những năm tiếp theo.

Khắc phục bất cập trong công tác lập dự toán thu ngân sách

Đánh giá cao sự nỗ lực, quyết tâm của cả hệ thống chính trị, sự vào cuộc quyết liệt của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ và các bộ, ngành, địa phương cùng sự đồng hành người dân, cộng đồng doanh nghiệp trong việc thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 2025 đã giúp bức tranh kinh tế - xã hội có nhiều khởi sắc. Dự kiến có 15/15 chỉ tiêu chủ yếu đạt và vượt kế hoạch; kinh tế vĩ mô tiếp tục ổn định; lạm phát được kiểm soát, các cân đối lớn của nền kinh tế đc bảo đảm.

Trong đó, tốc độ tăng trưởng GDP ước cả năm đạt trên 8%. Đặc biệt, tăng trưởng khu vực nông - lâm - thủy sản ước tăng cao, khoảng 4%; đây là mức tăng trưởng cao nhất trong nhiều năm qua. Quy mô của nền kinh tế ước đạt 510 tỉ USD; GDP bình quân đầu người đạt trên 5.000 USD. Lạm phát ước cả năm ước đạt khoảng 4%. Ngoài ra, cán cân thương mại được duy trì, xuất siêu ước đạt 28 tỉ USD; thu ngân sách ước cả năm tăng khoảng 21,5% so với dự toán. Các khoản nợ và bội chi ngân sách được kiểm soát và thấp hơn giới hạn cho phép. Cùng với đó, văn hóa - xã hội có nhiều tiến bộ rõ nét, an sinh xã hội được bảo đảm, đời sống nhân dân tiếp tục đục cải thiện...

Bên cạnh những kết quả đạt được, còn một số nội dung cần được làm rõ thêm, như thu ngân sách nhà nước vượt rất cao so với dự toán, ước cả năm tăng khoảng 21,5% so với năm 2024 và nhiều năm trước. Tuy nhiên, vấn đề đặt ra là tại sao số thu ngân sách nhà nước năm nào cũng tăng cao so với dự toán, có phải tăng do sản xuất, kinh doanh phát triển mạnh hay do lập dự toán thu ngân sách thiếu tính chính xác, thiếu tính khoa học.

Đại biểu cho rằng, việc lập dự toán thu ngân sách không sát với số thu ngân sách thực tế đã làm ảnh hưởng rất lớn đến cân đối thu chi ngân sách nhà nước, ảnh hưởng đến kế hoạch chi ngân sách trong năm kế hoạch, đến điều tiết, phân bổ nguồn tăng do vượt thu. Do vậy, đề nghị Chính phủ, Bộ Tài chính cần làm rõ nguyên nhân số thu ngân sách nhà nước các năm đều tăng cao so với dự toán và có giải pháp để tình trạng trên không tái diễn.

Giải ngân chậm gây ảnh hưởng đến tăng trưởng kinh tế

Nhấn mạnh việc giải ngân vốn đầu tư công năm nào cũng chậm trễ, 9 tháng đầu năm 2024 giải ngân đạt 45,3% kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao và 9 tháng đầu năm 2025 giải ngân đạt khoảng 50% kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao, đại biểu cho rằng, việc giải ngân chậm, gây nhiều hệ lụy, như: ảnh hưởng đến tăng trưởng kinh tế, mặt khác thời gian giải ngân chậm ảnh hưởng đến hiệu quả sử dụng đồng vốn đầu tư. Theo báo cáo của Chính phủ thì hiệu quả đầu tư (chỉ số ICOR) của Việt Nam khoảng 6,4, là chưa hiệu quả. Khi đầu tư bằng nguồn vốn vay nước ngoài thì việc giải ngân chậm còn làm tăng chi phí vay trả nợ...

Trong các kỳ họp, nội dung này thường xuyên được đề cập nhưng đến nay chưa có giải pháp khắc phục. Đại biểu đề nghị Chính phủ, Bộ Tài chính làm rõ những nguyên nhân dẫn đến việc giải ngân chậm, đồng thời đề xuất giải pháp tháo gỡ hiệu quả, tránh để tình trạng này lặp đi lặp lại trong những năm tiếp theo.

Rà soát một số chỉ tiêu ảnh hưởng trực tiếp đến tăng trưởng GDP

Cơ bản đồng tình với kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 2026. Tuy nhiên, đại biểu cho rằng, thu ngân sách nhà nước năm 2026 tăng 5,88% so với năm 2025, trong khi tăng trưởng GDP tăng từ 10 % trở lên là chưa hợp lý, đề nghị nâng tỉ lệ vượt thu ngân sách tương xứng với tỉ lệ tăng trưởng GDP. Đồng thời, cần rà soát một số chỉ tiêu ảnh hưởng trực tiếp đến tăng trưởng GDP để điều chỉnh mức tăng trưởng tương xứng với mức tăng trưởng GDP, bảo đảm tăng trưởng GDP năm 2026 có tính khả thi cao.

Bên cạnh đó, đại biểu Trần Văn Tiến đề nghị, Chính phủ cần xem lại chỉ tiêu về tỉ lệ đô thị hóa vì hiện nay đô thị chỉ bao gồm các thành phố trực thuộc Trung ương, không còn thành phố, thị xã thuộc tỉnh, thành phố cũng như các đô thị là thị trấn nên dân số đô thị biến động lớn. Do vậy, chỉ tiêu về tỉ lệ đô thị hóa cần tính toán lại.

Bùi Hiển - Văn phòng Đoàn ĐBQH và HĐND tỉnh Phú Thọ