Nâng giá trị, vực danh tiếng bưởi đặc sản Bằng Luân

Đã được chứng nhận chỉ dẫn địa lý và bảo hộ tên gọi xuất xứ hàng hóa trên toàn lãnh thổ nhưng bưởi Bằng Luân – một trong hai đặc sản của vùng bưởi Đoan Hùng vẫn loay hoay tìm chỗ đứng, chưa khẳng định được thương hiệu mạnh.

Bài 1 - Áp lực cạnh tranh trên thị trường bưởi Việt

Tính đến năm 2025, diện tích trồng bưởi tại Việt Nam đã đạt trên 100.000 ha, tăng gấp đôi so với năm 2015, với sản lượng khoảng 1 triệu tấn. Phú Thọ là vựa bưởi lớn của vùng trung du miền núi phía Bắc, gắn với thương hiệu, danh tiếng bưởi Đoan Hùng.

Lão nông Trương Văn Quyền, thôn 2, xã Bằng Luân (bên trái) nhớ lại thời hoàng kim của thị trường bưởi Đoan Hùng.

Bưởi đặc sản trước thực trạng “bão hòa”

Lão nông Trương Văn Quyền ở thôn 2, xã Bằng Luân bồi hồi nhớ lại: Những năm 2017 – 2018 là thời điểm “hái ra tiền” của người trồng bưởi đặc sản. Hồi đó, Chi hội nông dân của thôn có 50 hội viên trồng bưởi, thu gần 6 tỷ đồng/vụ. Riêng tôi có 47 gốc bưởi đặc sản, năm thu cao nhất là 210 triệu đồng, cá biệt trong vườn có cây cho gần 4 trăm quả, tôi thu về 11 triệu đồng.

Tuy nhiên, thời điểm cây bưởi được giá qua nhanh. Từ năm 2020 trở đi, không riêng bưởi đặc sản Bằng Luân, Sửu Chí Đám (Đoan Hùng) mà bưởi Việt nói chung gặp khó khăn trong vấn đề tiêu thụ. Lão nông Đỗ Minh Chính ở thôn 15, xã Bằng Luân trầm ngâm: Giá bưởi ngày càng đi xuống. Cao điểm trước đây, chúng tôi bán 28.000 - 30.000 đồng/quả, mỗi nhà vườn thu cả trăm triệu đồng/vụ, thì vụ bưởi năm 2024, giá bán đổ đồng cho lái thương chỉ còn 4.000 đồng/quả. Nếu bán chọn, bưởi loại 1 cũng chỉ vào 7.000 – 8.000 đồng/quả.

Giống bưởi Bằng Luân của Đoan Hùng có hình cầu, trọng lượng vừa phải, vỏ mỏng, vị ngọt đậm, thơm hương lâu.

Chia sẻ về cây bưởi Bằng Luân, anh Trần Ngọc Minh, Giám đốc HTX Dịch vụ sản xuất và kinh doanh bưởi đặc sản xã Bằng Luân cho biết: Giống bưởi đặc sản, chính hiệu vùng Đất Tổ có hình cầu hơi dẹt, kích thước vừa phải, trọng lượng trung bình từ 700 – 900 gram, với ưu điểm cùi mỏng, múi ráo, tôm mọng nước, hương bưởi rất thơm, vị ngọt đậm, không he đắng. So với các giống bưởi khác, bưởi Bằng Luân được đánh giá cao cả hương lẫn vị, có thể bảo quản đến 6 tháng khi bổ ra ăn vẫn ngon ngọt như mới thu hoạch.

Vùng bưởi Bằng Luân vẫn cho quả sai, trái mọng.

...Và nỗi niềm người trồng bưởi Bằng Luân

Chưa lâm vào tình cảnh điêu đứng “đầu ra”, nhưng người trồng bưởi Bằng Luân giống như nhiều hộ trồng bưởi ở các vùng trồng trên cả nước phải đối mặt với thực trạng tiêu thụ ngày càng khó khăn, giá cả mỗi năm một giảm. Các hộ trồng vườn nơi đây ngao ngán chia sẻ: Để đảm bảo phẩm chất của bưởi đặc sản phụ thuộc vào nhiều yếu tố: Điều kiện thổ nhưỡng, thời tiết, kinh nghiệm, áp dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật... Với tình hình bưởi đặc sản bán chậm, mất giá như các vụ mùa vừa qua, mục tiêu hiệu quả kinh tế không đạt. Sau khi hạch toán chi phí vật tư, phân bón, người trồng bưởi gần như không có công.

Lão nông Đỗ Minh Chính, thôn 15 là một trong số ít những người còn “say sưa” với nghề trồng bưởi, áp dụng quy trình nông nghiệp tốt trong chăm sóc bưởi Bằng Luân.

Theo anh Trần Ngọc Minh, Giám đốc HTX Dịch vụ sản xuất và kinh doanh bưởi đặc sản xã Bằng Luân, giá cả thị trường là nguyên nhân chính của câu chuyện nông dân vùng chuyên canh bưởi Bằng Luân không còn chú tâm đầu tư, chăm sóc cây trồng. Thay vì mặn mà với nghề trồng bưởi đặc sản, bà con chuyển dần sang ngành nghề khác, nhiều nhất là đi làm việc cho các công ty.

Vườn bưởi Bằng Luân trăm gốc của gia đình lão nông Đỗ Minh Chính, thôn 15,

Bưởi đặc sản Bằng Luân - Đoan Hùng không chỉ đem lại giá trị kinh tế mà còn là một phần truyền thống văn hóa, là niềm tự hào của người dân vùng đất trung du Phú Thọ.

Hiện nay, ở xã Bằng Luân không còn nhiều lão nông vẫn “say sưa” với cây bưởi đặc sản như ông Đỗ Minh Chính ở thôn 15 hay ông Trương Văn Quyền ở thôn 2. Trước tình cảnh thị trường bão hòa, nhiều gia đình bỏ bê, không chăm sóc vườn trồng, việc thu hoạch “được chăng, hay chớ”, nghề trồng rơi vào thoái trào mấy năm nay. Thực tế dẫn đến việc mẫu mã, chất lượng bưởi có phần mai một. Nông dân vùng trồng bưởi Bằng Luân mong muốn giá cả thị trường nhích lên, tạo động lực để các gia đình chuyên tâm đầu tư, đảm bảo chất lượng sản phẩm bưởi đặc sản. Cùng với đó, các ngành, doanh nghiệp quan tâm vào cuộc, hỗ trợ nguồn lực về khoa học kỹ thuật, xây dựng chuỗi liên kết thúc đẩy “đầu ra” sản phẩm ổn định và bền vững hơn.

(Còn nữa)

Bùi Minh