Siết chặt an ninh số trong hệ thống tài chính – ngân hàng

Những năm gần đây, cùng với sự phát triển mạnh mẽ của công nghệ thông tin và xu hướng số hóa tài chính, lĩnh vực ngân hàng – tín dụng đã có nhiều đổi thay tích cực. Người dân được tiếp cận các dịch vụ tài chính nhanh chóng, tiện lợi và minh bạch hơn; doanh nghiệp được hỗ trợ mở rộng giao dịch và quản lý hiệu quả nguồn vốn. Song đi liền với những lợi ích ấy là sự gia tăng đáng lo ngại của tội phạm công nghệ cao với những thủ đoạn ngày càng tinh vi, gây thiệt hại nghiêm trọng cho khách hàng, tổ chức tín dụng và tác động xấu đến an ninh kinh tế – xã hội.

Thực tế cho thấy, tình trạng gian lận, lừa đảo trực tuyến trong lĩnh vực tài chính ngày càng phổ biến. Hai hình thức chủ yếu hiện nay là: Chiếm đoạt trực tiếp tiền trong tài khoản ngân hàng của khách hàng; hoặc lừa đảo thông qua việc đánh cắp thông tin đăng nhập, mã xác thực. Sự nguy hiểm ở chỗ, thủ đoạn này thường được che giấu tinh vi, lợi dụng sự chủ quan, thiếu hiểu biết về an toàn số của người dân để trục lợi. Không ít trường hợp, chỉ một cú nhấp chuột vào đường link giả mạo, khách hàng đã mất toàn bộ số tiền trong tài khoản tích cóp nhiều năm.

Các ngân hàng trên địa bàn tỉnh đồng loạt ứng dụng nhiều máy móc công nghệ số nhằm ngăn chặn lừa đảo tài chính.

Trước thách thức đó, các cơ quan chức năng và tổ chức tín dụng trên địa bàn tỉnh đã chủ động siết chặt quản lý, phối hợp đồng bộ nhằm nâng cao khả năng phòng ngừa, ngăn chặn. Công an tỉnh tích cực phối hợp với ngành ngân hàng, các đơn vị, địa phương tổ chức tuyên truyền rộng rãi về phương thức, thủ đoạn của tội phạm công nghệ cao. Song song với đó, các cấp, ngành cũng chú trọng xây dựng “lá chắn” từ ý thức cộng đồng, nâng cao cảnh giác của người dân trong việc bảo mật thông tin cá nhân, tài khoản ngân hàng và các dữ liệu số.

Một trong những điểm nổi bật là ngày 28/6/2024, Ngân hàng Nhà nước đã ban hành Thông tư số 17, có hiệu lực từ 1/7/2024, quy định việc mở và sử dụng tài khoản thanh toán tại tổ chức cung ứng dịch vụ thanh toán. Đây là hành lang pháp lý quan trọng, với nhiều yêu cầu chặt chẽ, hướng đến mục tiêu bảo vệ an toàn tài sản của khách hàng và sự ổn định trong hoạt động ngân hàng số. Điểm đáng chú ý là việc áp dụng các giải pháp xác thực mạnh từ sinh trắc học, xác thực đa thành tố, OTP, FIDO cho đến chữ ký số nhằm nâng cao mức độ bảo mật, hạn chế tối đa nguy cơ gian lận.

Đến nay, các tổ chức tín dụng trên địa bàn tỉnh đã hoàn thành việc tích hợp xác thực sinh trắc học đối với khách hàng cá nhân và khách hàng là tổ chức. Việc rà soát hiệu lực giấy tờ tùy thân của khách hàng được tiến hành thường xuyên, bảo đảm mọi thông tin luôn cập nhật, tránh kẽ hở cho kẻ gian lợi dụng. Bên cạnh đó, các tổ chức tín dụng cũng thực hiện nghiêm yêu cầu rà soát, báo cáo danh sách tài khoản có dấu hiệu bất thường. Những tài khoản không trùng khớp thông tin với cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư, tài khoản bị rao bán trên mạng, hay tài khoản có dòng tiền ra vào bất thường trong thời gian ngắn... đều được đưa vào diện theo dõi, giám sát chặt chẽ. Đây là bước đi quan trọng để làm trong sạch hệ thống, hạn chế rủi ro cho khách hàng và củng cố niềm tin vào dịch vụ ngân hàng.

Đặc biệt, trong nỗ lực tiên phong, Ngân hàng Thương mại cổ phần Đầu tư và Phát triển Việt Nam (BIDV) đã triển khai tính năng Smart Alert từ ngày 1/4/2025. Khi khách hàng nhập số tài khoản người nhận, hệ thống sẽ tự động so sánh với dữ liệu do cơ quan chức năng cung cấp, cảnh báo ngay nếu tài khoản có dấu hiệu rủi ro. Nhờ đó, chỉ trong thời gian ngắn, BIDV đã ngăn chặn hơn 100 tỷ đồng bị lừa đảo, giữ lại tài sản hợp pháp cho người dân. Đây là mô hình cần được nhân rộng trong toàn hệ thống ngân hàng.

Ngân hàng BIDV Chi nhánh Phúc Yên triển khai nhiều biện pháp ngăn chặn hiệu quả các vụ lừa đảo, bảo vệ tài sản cho người dân.

Bên cạnh đó, các tổ chức tín dụng còn đồng loạt siết chặt quản lý các hình thức thanh toán mới như ví điện tử, mã QR, thẻ tín dụng, thẻ ghi nợ, cổng thanh toán điện tử. Những nỗ lực này cho thấy sự quyết tâm cao trong việc xây dựng hệ thống tài chính – ngân hàng an toàn, minh bạch, tạo niềm tin cho người dân và doanh nghiệp.

Trong bối cảnh chuyển đổi số là xu hướng tất yếu, cuộc đấu tranh với tội phạm công nghệ cao trong lĩnh vực tài chính không thể chỉ trông chờ vào công nghệ hay pháp luật. Yếu tố quyết định còn nằm ở sự hợp tác giữa tổ chức tín dụng, cơ quan quản lý và chính người dân. Mỗi người dùng cần trở thành một “người gác cổng” tỉnh táo cho chính tài sản và dữ liệu cá nhân của mình. Khi công nghệ được sử dụng một cách khôn ngoan, an toàn và có trách nhiệm, những lợi ích mà nó mang lại sẽ thực sự bền vững, góp phần bảo đảm sự phát triển ổn định, lành mạnh của hệ thống tài chính – ngân hàng và của cả nền kinh tế.

Lê Minh