Cần sớm chấm dứt tình trạng buôn bán, kinh doanh dưới gầm cầu

Cùng với sự phát triển hạ tầng ngày một hiện đại, những cây cầu vượt, cầu cạn, đường cao tốc không chỉ là biểu tượng của sự thay đổi diện mạo giao thông mà còn mang trong mình những quy chuẩn nghiêm ngặt về an toàn, kỹ thuật và trật tự đô thị. Tuy nhiên, thực tế tại nhiều địa phương trên địa bàn tỉnh người dân có hành vi chiếm dụng gầm cầu làm nơi buôn bán, kinh doanh. Đây không chỉ là vi phạm pháp luật mà còn tiềm ẩn những rủi ro nghiêm trọng về an toàn giao thông, phòng cháy chữa cháy và mỹ quan đô thị.

Dưới chân những cây cầu hiện đại nơi lẽ ra phải được giữ thông thoáng theo đúng quy định của Bộ Giao thông vận tải và Chính phủ thì không khó để bắt gặp hình ảnh nhiều hộ dân dựng lều quán, biến thành nơi tập kết vật liệu xây dựng, làm chợ tạm, điểm đón trả khách trái phép. Cầu Tam Lộng (xã Bình Xuyên), nằm tại Km19+120 của tuyến cao tốc là một ví dụ điển hình. Tại đây, hoạt động buôn bán, đổ thải vật liệu thi công, dựng lều lán diễn ra nhộn nhịp, bất chấp các biển cấm và quy định pháp lý. Không những thế, vào các buổi chiều, khu vực này còn biến thành “chợ cóc” với đủ loại hàng hóa, từ thực phẩm tươi sống đến quần áo cũ tạo nên một cảnh tượng nhếch nhác, bừa bộn giữa lòng tuyến giao thông trọng điểm quốc gia.

Vào các buổi chiều, khu vực cầu Tam Lộng biến thành khu chợ cóc vô cùng lộn xộn

Hàng quán ngang nhiên mở bán gây mất mỹ quan đô thị

Chị Vũ Bích Nhàn ở phường Vĩnh Phúc cho biết: “Ngày nào tôi cũng đi làm về qua đoạn đường này, giao thông vô cùng lộn xộn, tiềm ẩn nguy cơ cao có thể xảy ra tai nạn. Tôi mong rằng, cơ quan chức năng sớm vào cuộc để giải quyết dứt điểm tình trạng này, đảm bảo trật tự an toàn giao thông cho người đi đường”.

Không chỉ riêng Bình Xuyên, tình trạng này còn xảy ra tại nhiều điểm khác ở xã Tam Dương và xã Tiên Lữ. Dưới gầm cầu, bên cạnh hàng quán là hàng loạt xe taxi, xe ôm, xe tải dừng đỗ chờ khách. Hậu quả là giao thông khu vực trở nên lộn xộn, nguy cơ xảy ra tai nạn luôn rình rập, chưa kể đến tình trạng ô nhiễm môi trường và nguy cơ cháy nổ khi kết hợp giữa rác thải, vật liệu dễ cháy và các nguồn nhiệt ngẫu nhiên.

Lý do được đưa ra thường là do “thiếu mặt bằng buôn bán” hoặc “tiện đường đón khách”. Nhưng dưới góc nhìn pháp lý, đây là hành vi vi phạm rõ ràng. Thông tư 35 của Bộ GTVT đã quy định nghiêm cấm sử dụng gầm cầu đường bộ làm nơi ở, bãi đỗ xe và dịch vụ kinh doanh. Nghị định 11/2010 của Chính phủ quy định cụ thể hành lang an toàn đường bộ không được sử dụng vào mục đích gây nguy hiểm cho người và phương tiện tham gia giao thông. Thậm chí, Nghị định 100/2019 nêu rõ mức xử phạt đối với cá nhân vi phạm từ 4–6 triệu đồng, tổ chức từ 8–12 triệu đồng. Trường hợp gây hậu quả nghiêm trọng, người vi phạm có thể bị xử lý hình sự theo Điều 178, Bộ luật Hình sự 2015, với mức phạt lên đến 100 triệu đồng hoặc tù tới 20 năm.

Vấn đề đặt ra là vì sao một hành vi đã có chế tài rõ ràng vẫn diễn ra công khai và kéo dài? Câu trả lời nằm ở ba điểm: Ý thức người dân chưa cao, lực lượng chức năng mỏng và sự vào cuộc chưa thật sự quyết liệt của chính quyền địa phương. Theo ông Hoàng Cao Khanh, Đội phó Đội vận hành số 1, Trung tâm điều hành đường cao tốc Nội Bài – Lào Cai, tình trạng lấn chiếm gầm cầu đã diễn ra trong thời gian dài, đơn vị nhiều lần gửi thông báo tới địa phương nhưng hiệu quả chưa rõ nét. Hễ vắng bóng lực lượng chức năng là vi phạm lại tái diễn.

Mặc dù các địa phương đã có động thái tích cực hơn trong việc chỉ đạo xử lý, nhiều xã đã tổ chức tuyên truyền qua loa truyền thanh, họp dân, sinh hoạt chi bộ nhằm nâng cao nhận thức cộng đồng về rủi ro và chế tài của hành vi lấn chiếm gầm cầu. Tuy nhiên, nếu chỉ dừng ở mức tuyên truyền thì chưa đủ sức răn đe. Những vi phạm có tổ chức, lặp đi lặp lại cần được xử lý mạnh tay, thậm chí lập biên bản và tiến hành cưỡng chế nếu cần thiết.

Bên cạnh đó, cần xác định rõ trách nhiệm quản lý. Gầm cầu tuy thuộc phạm vi đường bộ nhưng lại nằm trong địa giới hành chính của địa phương. Do vậy, việc phối hợp giữa các đơn vị như Trung tâm điều hành đường cao tốc, chính quyền xã, lực lượng công an địa phương là điều bắt buộc.

Tất cả những hành vi chiếm giữ gầm cầu để tập kết vật liêu, buôn bán kinh doanh cần sớm xử lý dứt điểm nhằm giữ gìn mỹ quan đô thị

Hành vi chiếm dụng không gian công cộng để mưu sinh, dù có thể xuất phát từ nhu cầu thực tế, nhưng nếu để kéo dài sẽ hình thành thói quen xấu, làm suy yếu năng lực quản lý nhà nước và tạo ra tiền lệ nguy hiểm cho các vi phạm khác. Cây cầu là để nối nhịp giao thông, không phải để trở thành chốn “trú ngụ” của sự tùy tiện. Đã đến lúc các địa phương phải hành động rốt ráo hơn, xử lý dứt điểm và không khoan nhượng với tình trạng chiếm giữ gầm cầu làm nơi kinh doanh, buôn bán nếu không sẽ là gây ra nguy cơ tiềm ẩn nhiều vụ việc đáng tiếc, ảnh hưởng đến an ninh trật tự trên địa bàn.

Lê Minh