Chìa khóa giảm nghèo ở Lạc Sơn

Những buổi chiều đi qua các xóm Mè, xóm Dài hay phố Tân Giang của xã Lạc Sơn, dễ thấy một bức tranh đang dần sáng lên: Những ngôi nhà khang trang thay thế nhà tạm; những mô hình phát triển kinh tế nhỏ mà hiệu quả được nhân rộng từng ngày. Giảm nghèo ở Lạc Sơn không còn là khẩu hiệu xa vời mà hiện hữu trong những đổi thay rất đời thường, trong từng cách nghĩ, cách làm của người dân. Trong hành trình ấy, truyền thông giữ vai trò như “chìa khóa mở cửa nhận thức”. Thực hiện Tiểu dự án 2 của Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững, Lạc Sơn đã chọn truyền thông làm mũi nhọn - biến chính sách thành hành động, biến hỗ trợ thành động lực, và biến câu chuyện thoát nghèo của một vài hộ thành phong trào lan tỏa khắp địa phương.

Chính quyền và Nhân dân xã Lạc Sơn chung tay giúp sức cho người nghèo.

Đa dạng hóa truyền thông

Ngay sau khi triển khai Tiểu dự án 2, Lạc Sơn xác định truyền thông phải đi trước một bước, bởi muốn thoát nghèo bền vững thì trước hết người dân phải biết mình “nghèo ở đâu” và cần thay đổi điều gì. Hệ thống loa truyền thanh vì thế được duy trì đều đặn; bảng tin, nhóm Zalo cộng đồng, sinh hoạt xóm được tận dụng để cập nhật chính sách giảm nghèo, quyền lợi BHYT, hỗ trợ nhà ở, đào tạo nghề, vay vốn ưu đãi... Thông tin đến đúng người, đúng thời điểm, đúng nhu cầu - đó là nền tảng quan trọng cho mọi chuyển biến về sau.

Không chỉ dừng ở truyền thông đại chúng, Lạc Sơn đặc biệt chú trọng truyền thông trực tiếp. Cán bộ MTTQ, Hội Phụ nữ, Hội Nông dân, người uy tín trong cộng đồng Mường kiên trì đến từng hộ, gặp từng nhóm đối tượng để giải thích về chuẩn nghèo đa chiều, tiêu chí thoát nghèo, rủi ro tái nghèo. Từ những cuộc trò chuyện gần gũi ấy, điều mà trước đây nhiều hộ “nghe cho biết” giờ đã thành thứ họ “hiểu để hành động”. Các lớp đào tạo nghề, tập huấn kỹ thuật được mở ngay tại vườn, ruộng, chuồng trại - nơi bà con dễ tiếp thu nhất. Với phương châm “cầm tay chỉ việc”, cán bộ hướng dẫn từ chọn giống đến kỹ thuật chăm sóc, giúp nông dân mạnh dạn thay đổi cách sản xuất. Nhờ đó, tư duy về sinh kế mới, sản xuất sạch, tiếp cận thị trường... được hình thành một cách tự nhiên và bền vững.

Hiệu quả truyền thông thể hiện rõ ở sự thay đổi trong hành động: Nhiều hộ chủ động tìm đến UBND xã đăng ký mô hình sinh kế, vay vốn ưu đãi, học nghề, tham gia BHYT. Có những gia đình từng e ngại khi nói đến chuyện thoát nghèo, nay lại mạnh dạn viết đơn xin thoát nghèo - một tín hiệu tích cực chứng tỏ truyền thông đã chạm đến cốt lõi: Ý chí vươn lên của người dân.

Dù vậy, đồng chí Bùi Văn Khánh - Chủ tịch UBND xã thẳng thắn nhìn nhận: Nhận thức giữa các xóm chưa đồng đều, một số hộ vẫn ngại đổi mới hoặc khó tiếp cận thông tin. Xã đã mở rộng thêm các kênh truyền thông, tăng đối thoại với người dân và phát huy vai trò người có uy tín trong cộng đồng. Chính sự linh hoạt ấy đã giúp truyền thông thật sự “chạm” đúng vào những nơi cần nhất, tạo nền tảng quan trọng để những mô hình giảm nghèo phía sau có cơ hội thành công.

Lan tỏa mô hình, nhân rộng cách làm hay

Nếu truyền thông là khâu mở nhận thức, thì những mô hình sinh kế hiệu quả chính là minh chứng thuyết phục nhất để người dân tin rằng mình hoàn toàn có thể thoát nghèo. Một trong những mô hình tạo dấu ấn mạnh là nuôi gà thả vườn. Khi 87 hộ nghèo và cận nghèo được hỗ trợ giống, chuồng trại, kỹ thuật, không ít người còn lo “nuôi gà liệu có lãi không?”. Nhưng sau những lứa gà đầu tiên, kết quả đã trả lời thay họ: Đàn gà lớn nhanh, đầu ra ổn định, thu nhập đều hơn. Những thay đổi ấy tuy nhỏ nhưng rõ rệt, giúp người dân tự tin vào mô hình và vào chính mình.

Nguồn tín dụng chính sách cũng trở thành “đòn bẩy” quan trọng. Hơn 2.330 lượt vay với tổng dư nợ trên 81 tỷ đồng đã tiếp sức cho hàng trăm câu chuyện khởi đầu mới: Người mở cửa hàng tạp hóa, người trồng rừng, người chăn nuôi, người làm dịch vụ. Từ những bước đi đầu tiên ấy, nhiều hộ đã thoát nghèo bền vững.

Ở nhiều xóm, tinh thần cộng đồng lan tỏa mạnh mẽ. Ai biết nghề chỉ cho người chưa biết; hộ khá lên thì quay lại giúp hộ yếu hơn; người có giống tốt sẵn sàng sẻ chia cho người đang khó khăn. Cùng với các hoạt động như “Tết vì người nghèo”, sửa chữa nhà ở, hỗ trợ đột xuất... Lạc Sơn đã tạo thành một vòng tay ấm, để không ai bị bỏ lại phía sau.

Điều đáng nói là giảm nghèo không chỉ gắn với kinh tế. Người dân còn tiếp cận tốt hơn các dịch vụ xã hội: Tỷ lệ dùng nước sạch đạt trên 95%, tham gia BHYT đạt 92%, trẻ em được tiêm chủng đầy đủ...

Khi truyền thông chạm được đến nhận thức và mô hình chạm được đến đời sống, giảm nghèo bền vững không còn là mục tiêu xa, mà là con đường đang mở rộng ngay trước mắt. Điều đáng quý hơn cả là Lạc Sơn đã tìm ra “chìa khóa” cho riêng mình: Kết nối chính sách với người dân bằng sự thấu hiểu; biến hỗ trợ thành động lực và biến thay đổi của một vài gia đình thành sự chuyển mình của cả địa phương.

Câu chuyện giảm nghèo ở xã Lạc Sơn cho thấy: Chỉ cần đánh thức đúng ý chí và trao đúng công cụ, người dân sẽ biết cách tự vượt lên hoàn cảnh, xây dựng tương lai tốt đẹp hơn.

Hương Giang