Đảm bảo an toàn hồ, đập, công trình thủy lợi mùa mưa bão

Mùa mưa bão năm 2025 được dự báo tiếp tục diễn biến phức tạp và khó lường. Trước tình hình đó, các địa phương trong tỉnh đã và đang chủ động triển khai nhiều giải pháp đồng bộ, sẵn sàng ứng phó với những tình huống bất thường có thể xảy ra, trong đó đặc biệt chú trọng đảm bảo an toàn hồ, đập, công trình thủy lợi - những “lá chắn” quan trọng giúp giảm nhẹ thiệt hại thiên tai.

Thực tế những năm gần đây cho thấy, thiên tai ngày càng khốc liệt và khó dự báo. Những trận mưa đá diện rộng tháng 11/2006, trận mưa trái mùa lịch sử đầu tháng 11/2008, loạt bão kèm mưa lớn năm 2012 và 2013, bão số 3 năm 2016, cơn bão Yagi năm 2024 hay gần đây nhất là bão số 10 Bualoi... đều để lại thiệt hại nặng nề cả về người và tài sản. Đời sống, sản xuất của Nhân dân bị ảnh hưởng nghiêm trọng, nhiều công trình hạ tầng bị hư hỏng, diện tích hoa màu mất trắng.

Theo dự báo của Trung tâm Khí tượng Thủy văn Quốc gia, từ nay đến cuối năm 2025, khu vực biển Đông sẽ xuất hiện khoảng 4-5 cơn bão với đường đi phức tạp, khó lường. Điều này càng đặt ra yêu cầu cấp bách về sự chủ động trong công tác phòng chống thiên tai, nhất là đảm bảo an toàn cho hệ thống hồ chứa, đập thủy lợi.

Trên địa bàn phường Xuân Hòa, hồ Đại Lải được coi là công trình thủy lợi trọng điểm, đóng vai trò thiết yếu trong phát triển kinh tế - xã hội của địa phương và vùng phụ cận. Hồ không chỉ cấp nước tưới cho sản xuất nông nghiệp, cung cấp nước sinh hoạt, phục vụ công nghiệp mà còn kết hợp nuôi trồng thủy sản, phát triển du lịch và nhiều dự án kinh tế khác. Hồ Đại Lải cùng hệ thống liên hồ Thanh Cao và Đồng Câu được xây dựng từ cuối những năm 1950 và được cải tạo, nâng cấp toàn diện vào năm 2009. Tuy nhiên, hơn 10 năm trở lại đây, việc điều tiết hồ không còn diễn ra theo quy luật cũ, nhiều năm phải tiến hành xả lũ nhiều lần, tiềm ẩn nhiều nguy cơ mất an toàn.

Bước vào mùa mưa bão, cơ quan chức năng thường xuyên kiểm tra, tuyên truyền chủ tàu, thuyền hoạt động trên hồ Đại Lải thực hiện đúng quy định nhằm đảm bảo an toàn người và tài sản.

Nhận thức rõ điều đó, phường Xuân Hòa đã xây dựng phương án phòng, chống thiên tai và tìm kiếm cứu nạn cho hồ Đại Lải năm 2025, thành lập Ban Chỉ huy phòng chống thiên tai và tìm kiếm cứu nạn với sự phân công nhiệm vụ cụ thể cho từng thành viên. Địa phương thường xuyên tổ chức tập huấn quy trình vận hành hồ; chuẩn bị vật tư, phương tiện, nhân lực theo phương châm “4 tại chỗ”; tổ chức báo động thử và diễn tập nhiều tình huống giả định như hư hỏng công trình, tràn sự cố hay mưa lũ vượt tần suất thiết kế. Các hồ khác trên địa bàn như Lập Đinh cùng nhiều hồ, đập nhỏ cũng đã được UBND phường chỉ đạo xây dựng phương án ứng phó, trình cấp có thẩm quyền phê duyệt.

Ông Nguyễn Văn Thắng - người dân phường Xuân Hòa chia sẻ: “Chúng tôi sống ở hạ du hồ nên rất lo khi mùa mưa bão đến, nhất là lúc nghe tin hồ phải xả lũ. Thấy chính quyền, đơn vị quản lý thường xuyên diễn tập, thông báo kịp thời và chuẩn bị đầy đủ phương tiện, bà con yên tâm hơn. Điều mong mỏi nhất của chúng tôi là khi có mưa bão, các cơ quan chức năng thông tin thật nhanh, thật rõ để người dân chủ động ứng phó”.

Bên cạnh sự chủ động của chính quyền địa phương, các đơn vị quản lý công trình thủy lợi cũng tích cực vào cuộc. Công ty TNHH MTV Thủy lợi Phúc Yên hiện đang quản lý, vận hành 8 hồ chứa nước, 1 đập dâng, 4 trạm bơm tưới, 3 trạm bơm tiêu, 13 công trình cống đầu kênh và gần 90km kênh tưới tiêu. Trước mùa mưa bão năm nay, công ty đã thành lập Ban Chỉ huy phòng chống lụt bão, ngập úng, phân công nhiệm vụ cụ thể cho từng thành viên; kiểm tra, bảo dưỡng thiết bị, hệ thống điện và vận hành thử các tổ máy bơm; nạo vét kênh mương, khơi thông dòng chảy. Vật tư, nhiên liệu, thiết bị thay thế luôn được chuẩn bị sẵn sàng; lực lượng trực ban duy trì 24/24 giờ tại các vị trí trọng yếu; đồng thời thường xuyên cập nhật thông tin khí tượng thủy văn để kịp thời đưa ra phương án ứng phó.

Vào những thời điểm mực nước dâng cao, cầu tràn hồ Đại Lải được các cơ quan chức năng cắm biển hạn chế tải trọng phương tiện qua lại để đảm bảo an toàn.

Tuy nhiên, để công tác phòng chống thiên tai đạt hiệu quả cao hơn, Công ty TNHH MTV Thủy lợi Phúc Yên đã kiến nghị các cấp, ngành quan tâm đầu tư trang bị hệ thống thông báo xả lũ cho hồ Đại Lải; đẩy nhanh tiến độ dự án cải tạo, nâng cấp ngầm tràn, đập Tân An; sửa chữa, bảo dưỡng kịp thời các máy đóng mở, cánh cống qua đê. Một yêu cầu bức thiết khác là xử lý triệt để tình trạng vi phạm trong phạm vi bảo vệ công trình thủy lợi, giải tỏa cây trồng lấn chiếm lòng sông Cà Lồ và mái đê nhằm đảm bảo khả năng tiêu thoát nước nhanh khi xảy ra mưa lũ lớn, tránh tình trạng ngập úng cục bộ.

Nhờ sự chủ động từ sớm, sự phối hợp đồng bộ giữa các cấp chính quyền, ngành chức năng và lực lượng tại chỗ, dù đã trải qua 10 cơn bão từ đầu năm đến nay, hệ thống hồ, đập, công trình thủy lợi tại phường Xuân Hòa và nhiều địa phương trong tỉnh vẫn bảo đảm an toàn, phát huy tốt vai trò điều tiết, phục vụ sản xuất nông nghiệp, công nghiệp, sinh hoạt và ổn định đời sống Nhân dân. Đây là kết quả quan trọng, cho thấy tinh thần sẵn sàng, quyết tâm không để bị động, bất ngờ trước thiên tai.

Song trong bối cảnh biến đổi khí hậu ngày càng khốc liệt, công tác phòng, chống thiên tai không thể chỉ là nhiệm vụ thời vụ trong mùa mưa bão mà phải trở thành việc làm thường xuyên, liên tục, gắn chặt trách nhiệm của từng cấp, ngành, cộng đồng dân cư. Mỗi người dân cần nâng cao ý thức cảnh giác, chấp hành nghiêm các quy định bảo vệ công trình thủy lợi, tham gia cùng chính quyền trong công tác chuẩn bị, ứng phó. Từ đó, mỗi mùa mưa bão đi qua, thiệt hại được giảm thiểu ở mức thấp nhất, an toàn và bình yên được giữ vững cho Nhân dân.

Lê Minh