Đất quê vương vấn tình chè

Không chỉ là cây trồng chủ lực, nguồn thu nhập chính của nhiều gia đình, hướng mở triển vọng phát triển kinh tế xã hội bền vững của địa phương, cây chè với nhiều người dân Yên Kỳ còn có tình cảm gắn bó, thân thiết như người bạn tâm giao đã chung lưng đấu cật cùng nhau vượt qua những thử thách, thăng trầm thời cuộc. Hương chè nơi đây không chỉ chắt chiu tinh túy từ đất trời mà còn lắng đọng ân tình, chất chứa khát vọng của bao thế hệ người lao động về cuộc sống trù phú, thanh bình theo những đồi chè xanh ngút ngàn, vươn mình trong nắng gió trung du...

Ông Nguyễn Văn Phúc - chủ nhân của sản phẩm Đặc sản chè xanh Yên Kỳ.

Bước qua tuổi 75, nhưng ông Nguyễn Văn Phúc ở khu 6 vẫn còn nhanh nhẹn, hoạt bát với thói quen lao động chân tay như thủa tráng niên. Sinh ra và lớn lên trên đất Yên Kỳ, cũng như các bạn cùng trang lứa, tuổi thơ của ông Phúc gắn liền với đồng ruộng, với những đồi chè bát úp. Quen với việc trồng, chăm sóc, hái, sao sấy và thưởng thức chè từ khi cứng cáp chân tay cho đến tận hôm nay khi tóc bạc, da mồi, với ông Phúc, cây chè đất quê đã gắn bó máu thịt như một phần không thể thiếu của cuộc sống. Ông có thể ngồi cả ngày để nói chuyện, kể tỉ mỉ lịch sử xuất hiện cây chè trên đồi đất Yên Kỳ từ thời thực dân Pháp còn đô hộ với đồn điền của ông chủ Hàn Cư, đến những năm kháng chiến, thời bao cấp khó khăn... Khi hạt gạo, củ sắn chẳng đủ nuôi người thì mọi thứ đều xếp xuống hàng thứ yếu, chè làm ra chủ yếu để gia đình tự sử dụng chứ có bán cũng chẳng mấy người mua. Vậy là những đồi chè mấy chục năm tuổi cũng bị phá bỏ để trồng sắn, cây nguyên liệu. Đất nước đổi mới, kinh tế xã hội phát triển, chất lượng đời sống ngày càng được nâng cao, cây chè cũng dần lấy lại vị thế, trở thành cây trồng chủ lực có giá trị, hiệu quả kinh tế cao, ổn định, được chính quyền khuyến khích, vận động, bà con mở rộng diện tích. Tư duy, nhận thức người trồng chè Yên Kỳ cũng thay đổi nhanh chóng theo hướng thích ứng với nhu cầu thị trường. Giống chè trung du truyền thống được thay thế bằng các giống mới có năng suất vượt trội, chất lượng đảm bảo. Chè được hái bằng máy, xuất bán ngay tại chân đồi.

Sản phẩm OCOP 3 sao Đặc sản chè xanh Yên Kỳ.

Muốn đi xa phải đi cùng nhau, để phát triển bền vững trong môi trường mới không thể duy trì mãi kiểu canh tác nhỏ lẻ, mạnh ai nấy làm, ông Phúc đã đứng ra thành lập Hợp tác xã Nông nghiệp sản xuất và chế biến chè xanh Yên Kỳ. Với tổng diện tích 12,2ha, trong đó có 3ha giống chè LDP1, còn lại là chè PH1 và một phần nhỏ diện tích chè Trung du được lưu giữ bảo tồn giống, mỗi năm HTX cũng xuất bán được hơn 150 tấn chè tươi. Giá thị trường ổn định, đời sống của các thành viên cũng ngày càng được nâng cao.

Tuy nhiên, với người nặng tình với cây chè như ông Phúc, lợi nhuận ổn định từ việc thu hái chè tươi bằng máy, xuất bán cho thương lái ngay tại chân đồi chỉ là giải pháp tình thế, giải quyết mục tiêu trước mắt, không khác gì việc bán lúa non. Để nâng cao chất lượng, hiệu quả kinh tế từ cây chè bắt buộc phải tạo dựng được sản phẩm có uy tín, thương hiệu, vị trí vững chắc trên thị trường. Tự ông đã đứng ra thu mua nguyên liệu, tổ chức chế biến, sản xuất, cung cấp ra thị trường sản phẩm Đặc sản chè xanh Yên Kỳ. Ông Nguyễn Văn Phúc chia sẻ: “Vùng nguyên liệu để chế biến chè xanh đặc sản được lựa chọn kỹ, chăm sóc theo tiêu chuẩn VietGAP, thu hái thủ công một tôm hai lá, sao sấy theo kỹ thuật thủ công truyền thống đảm bảo tiêu chuẩn vệ sinh an toàn thực phẩm, hương vị đặc trưng chè xanh Yên Kỳ”. Năm 2021, sản phẩm Đặc sản chè xanh Yên Kỳ được công nhận OCOP 3 sao và được công nhận lại vào năm 2024. Dẫu đã có thương hiệu, chất lượng sản phẩm cũng đã được ghi nhận, nhưng dường như Đặc sản chè xanh Yên Kỳ vẫn chưa đáp ứng kỳ vọng của chủ nhân cũng như chính quyền địa phương và người dân trong xã. Với giá bán 250.000 đồng/kg được đánh giá là tương xứng với chất lượng sản phẩm nhưng đến nay, mỗi năm ông Phúc chỉ có thể sản xuất và tiêu thụ khoảng một tấn chè thành phẩm. Rất hạn chế trong việc quảng bá, Đặc sản chè xanh Yên Kỳ mới chỉ xuất hiện tại một vài đại lý nhỏ lẻ trong vùng và số ít người quen biết đến tìm mua.

Một góc vùng chè nguyên liệu Yên Kỳ.

Sau sáp nhập, Yên Kỳ là vùng nguyên liệu chè lớn của tỉnh với diện tích gần 1.200ha. Với năng suất bình quân 125 tạ/ha, mỗi năm xã thu hoạch trên 14.900 tấn chè tươi, giúp người dân có nguồn thu nhập ổn định, phát triển kinh tế gia đình. Tuy nhiên, tiềm năng, lợi thế từ vùng nguyên liệu rộng lớn này vẫn chưa được phát huy triệt để. Nâng cao giá trị, hiệu quả kinh tế từ cây chè là mục tiêu, nhiệm vụ trọng tâm mà cấp ủy, chính quyền xã Yên Kỳ đặt ra trong nhiệm kỳ này và cũng là mong muốn bao đời nay của người dân trong xã. Đồng chí Phùng Tuấn Hưng - Chủ tịch UBND xã Yên Kỳ khẳng định: “Thời gian tới, xã sẽ tiếp tục tập trung quản lý tốt diện tích chè nguyên liệu hiện có, hạn chế tối đa việc chuyển mục đích đối với diện tích chè tập trung để đảm bảo vùng nguyên liệu; quyết liệt chỉ đạo, trồng mới, trồng bổ sung đảm bảo thâm canh diện tích chè. Cùng với đó, chú trọng đổi mới, nâng cao hiệu quả các hình thức tổ chức sản xuất, đẩy mạnh liên kết sản xuất gắn với chế biến và thị trường tiêu thụ ổn định theo chuỗi ngành hàng có giá trị cao và phát triển bền vững; khuyến khích mở rộng quy mô sản xuất các trang trại, gia trại, nâng cao hiệu quả hoạt động của các hợp tác xã; tăng cường liên kết giữa doanh nghiệp chế biến với các hợp tác xã, tổ hợp tác, người dân, đảm bảo các cơ sở chế biến phải có vùng nguyên liệu ổn định, khắc phục tình trạng tranh mua, tranh bán nguyên liệu; đẩy mạnh thu hút doanh nghiệp đầu tư phát triển vùng nguyên liệu gắn với chế biến sâu các sản phẩm từ chè, xây dựng thương hiệu, nhãn hiệu chè Yên Kỳ...”.

Chung sức đồng lòng vì mục tiêu chung, quyết tâm của Đảng bộ, chính quyền và người dân Yên Kỳ đang được cụ thể hóa bằng những hành động cụ thể, thiết thực. Triển vọng tươi sáng được mở ra cho cây chè cũng đồng nghĩa với cuộc sống mới sung túc, thanh bình đang hiện hữu với người dân nơi đây.

Trung Tín