Tạo động lực phát triển kinh tế, xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số

Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội (KT-XH) vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi được triển khai góp phần cải thiện đời sống vật chất, tinh thần cho người dân vùng khó khăn. Để đạt được hiệu quả cao trong giai đoạn tiếp theo, tỉnh đề ra nhiều giải pháp nhằm tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, khơi thông nguồn lực, đảm bảo phát triển bền vững.

Kịp thời giải quyết những vướng mắc

Theo Sở Dân tộc và Tôn giáo, Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển KT-XH vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi được triển khai có quy mô lớn với 10 dự án, 14 tiểu dự án và 36 nội dung đầu tư. Dù đạt được kết quả tích cực nhưng sau 4 năm triển khai, chương trình phát sinh nhiều tồn tại, khó khăn cần kịp thời tháo gỡ, giải quyết: Việc phân bổ nguồn vốn chưa linh hoạt, một số quy định còn bất cập, thiếu nguồn lực xã hội hóa, nhiều văn bản hướng dẫn còn chậm. Công tác điều hành, phối hợp ở một số nơi chưa chặt chẽ; việc chuẩn bị đầu tư và điều chỉnh danh mục đầu tư chưa kịp thời; đội ngũ cán bộ thực hiện chương trình còn thiếu, hạn chế về năng lực chuyên môn... Nguyên nhân do chương trình bao quát nhiều lĩnh vực, địa bàn rộng, dân cư phân tán, điều kiện tự nhiên, hạ tầng, trình độ dân trí thấp; nhiều nội dung chưa được các bộ, ngành Trung ương hướng dẫn kịp thời hoặc chưa thống nhất. Ngoài ra, thiên tai, biến đổi khí hậu, dịch bệnh cũng là yếu tố khách quan ảnh hưởng không nhỏ đến tiến độ triển khai chương trình.

Nguồn vốn của Chương trình hỗ trợ làm nhà cho 64 hộ dân ở xóm Nhàng, xã Xuân Đài ra khỏi vùng nguy cơ sạt lở.

Để khắc phục khó khăn, nâng cao hiệu quả chương trình trong giai đoạn tới, tỉnh đề ra nhiều giải pháp, trong đó, kiện toàn nhân sự ban chỉ đạo, nâng cao năng lực đội ngũ cán bộ thực hiện, nhất là ở cấp xã; ban hành văn bản hướng dẫn cụ thể theo đúng thẩm quyền; rà soát, điều chỉnh các nội dung bất cập; phối hợp chặt chẽ với Trung ương kiến nghị sửa đổi quy định chưa phù hợp thực tiễn. Tỉnh đề xuất Trung ương giao vốn linh hoạt, không chi tiết tới từng nội dung; cho phép điều chuyển nội dung trong cùng dự án để chủ động thực hiện hiệu quả; tăng cường thu hút nguồn vốn xã hội hóa, lồng ghép các chương trình, dự án khác đang triển khai trên địa bàn để sử dụng hiệu quả nguồn lực đầu tư; đẩy mạnh chuyển giao kỹ thuật, phát triển mô hình sản xuất theo chuỗi giá trị, phát triển nông nghiệp hàng hóa phù hợp với đặc thù vùng đồng bào dân tộc thiểu số.

Bên cạnh đó, tỉnh đề xuất Trung ương điều chỉnh, bổ sung một số nội dung phù hợp hơn với tình hình thực tiễn. Trong đó, xác định rõ đối tượng, địa bàn, nguồn lực đối với từng dự án, tiểu dự án; mở rộng đối tượng hỗ trợ liên kết sản xuất theo chuỗi giá trị, khuyến khích sự tham gia của các hộ dân làm ăn giỏi nhằm nâng cao hiệu quả dự án; nới lỏng các quy định về hồ sơ nhận hỗ trợ nhà ở như yêu cầu giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, vì thực tế nhiều hộ nghèo vẫn chưa được cấp giấy tờ dù đất ở không có tranh chấp. Kiến nghị điều chỉnh triển khai Dự án 8 về bình đẳng giới, đặc biệt là phương thức dự trữ nhu yếu phẩm tại nhà văn hóa hiện đang gây lãng phí do ít phát sinh trường hợp sử dụng; tăng cường chính sách hỗ trợ toàn diện, có tính dài hạn, tập trung vào tạo sinh kế, phát triển cơ sở hạ tầng thiết yếu, tiếp cận các dịch vụ chăm sóc sức khỏe, dinh dưỡng cho mẹ và trẻ em, nhằm từng bước thoát nghèo bền vững.

Trong giai đoạn 2026-2030, tỉnh dự kiến huy động hơn 6.600 tỷ đồng, trong đó, 4.530 tỷ đồng đầu tư công, hơn 2.070 tỷ đồng vốn sự nghiệp đầu tư cho chương trình. Nguồn lực huy động sẽ tập trung cho các dự án giải quyết thiếu đất ở, nhà ở, nước sinh hoạt, quy hoạch dân cư, hạ tầng thiết yếu, giáo dục, đào tạo, văn hóa, du lịch, truyền thông, hỗ trợ các dự án phát triển sản xuất nông, lâm nghiệp, y tế, bình đẳng giới, phát triển nhóm dân tộc thiểu số rất ít người...

Cùng với các nguồn vốn của Nhà nước, tỉnh sẽ huy động tối đa các nguồn lực từ xã hội hóa; mở rộng tiếp cận vốn tín dụng chính sách cho hộ đồng bào dân tộc thiểu số, hộ nghèo, cận nghèo để phát triển sản xuất; kêu gọi các tổ chức quốc tế, tổ chức phi chính phủ quan tâm hỗ trợ tài chính, kỹ thuật, chia sẻ kinh nghiệm cho vùng DTTS và miền núi.

Với giải pháp sát thực tiễn và đảm bảo nguồn lực, Chương trình mục tiêu quốc gia sẽ tiếp tục tạo động lực mạnh mẽ cho phát triển kinh tế, xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi, từng bước thu hẹp khoảng cách phát triển, nâng cao đời sống Nhân dân, hướng tới phát triển bền vững và toàn diện.

Thu hẹp khoảng cách phát triển giữa các vùng

Đồng chí Nguyễn Văn Thắng, Giám đốc Sở Dân tộc và Tôn giáo cho biết: Sau 5 năm triển khai Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển KT-XH vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi trên địa bàn tỉnh, bước đầu đã đạt được nhiều kết quả quan trọng, góp phần nâng cao đời sống vật chất, tinh thần cho Nhân dân. Nhiều chỉ tiêu đã hoàn thành sớm hoặc vượt kế hoạch, đặc biệt về giáo dục, y tế, hạ tầng, văn hóa và giảm nghèo. Trong đó, việc huy động, quản lý và sử dụng các nguồn lực, được ba tỉnh Phú Thọ, Vĩnh Phúc, Hoà Bình (cũ) triển khai có hiệu quả, bảo đảm đồng bộ, đúng mục tiêu, đúng đối tượng, góp phần thúc đẩy giảm nghèo bền vững và thu hẹp khoảng cách phát triển giữa các vùng.

Trong giai đoạn 2021-2025, toàn tỉnh đã huy động hơn 4.365 nghìn tỷ đồng, trong đó, 2.410 nghìn tỷ đồng vốn đầu tư phát triển, 1.954 nghìn tỷ đồng vốn sự nghiệp. Việc phân bổ vốn được thực hiện bài bản, chặt chẽ từ cơ sở, theo nhu cầu thực tiễn từ thôn, bản. Việc sử dụng nguồn lực được thực hiện trọng tâm, trọng điểm, ưu tiên đầu tư cho các địa bàn đặc biệt khó khăn.

Nhờ huy động đa dạng các nguồn lực, sự chủ động của chính quyền các cấp, đến nay, chương trình đã đạt được nhiều kết quả tích cực. Trong đó, hỗ trợ nhà ở cho hơn 1.590 hộ, chuyển đổi nghề cho hơn 5.230 hộ, đào tạo nghề cho hơn 350 người; cung cấp nước sinh hoạt phân tán cho gần 19.900 hộ, xây dựng 42 công trình nước tập trung; 13 điểm dân cư đã được xây dựng giúp hàng trăm hộ dân ổn định cuộc sống; 765 công trình giao thông, trường học, nhà văn hóa được xây dựng; 1.110 công trình tại các xã, thôn đặc biệt khó khăn được duy tu, bảo dưỡng; 36 trường dân tộc nội trú, bán trú và 15 cơ sở giáo dục nghề nghiệp được đầu tư; gần 17 nghìn lượt người được chăm sóc sức khỏe...

Chương trình đã và đang góp phần cải thiện đời sống vật chất, tinh thần, phát triển bền vững vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi, tạo chuyển biến mạnh mẽ trên nhiều lĩnh vực.

Tại tỉnh Phú Thọ (cũ), thu nhập bình quân của người dân tộc thiểu số đạt 42 triệu đồng/năm; tỷ lệ hộ nghèo giảm đều 1,6%/năm, cho thấy hiệu quả của các chính sách hỗ trợ sinh kế; 100% xã và thôn, bản vùng dân tộc thiểu số có đường ô tô đến trung tâm được trải nhựa hoặc cứng hóa; 100% trường học, trạm y tế được xây dựng kiên cố, hoàn thành mục tiêu giai đoạn...

Trên địa bàn tỉnh Vĩnh Phúc (cũ), nhiều chỉ tiêu vượt kế hoạch giai đoạn như thu nhập bình quân đầu người của người dân tộc thiểu số dự kiến đạt trên 60 triệu đồng vào cuối năm 2025, tăng hơn 1,3 lần so với năm 2021; tỷ lệ hộ nghèo giảm mạnh từ 1,75% (cuối 2021) hiện còn 0,75%, phấn đấu dưới 0,5% vào cuối năm 2025; hạ tầng thiết yếu như giao thông, điện, trường học, y tế... đều đã đạt 100% mục tiêu từ nhiều năm trước...

Tại tỉnh Hòa Bình (cũ), chất lượng sống và hạ tầng vùng dân tộc thiểu số được nâng lên, thu nhập bình quân người đạt 53,8 triệu đồng; tỷ lệ hộ nghèo giảm 7,03%; tỷ lệ xã có đường ô tô đến trung tâm được bê tông hóa đạt 99,93%, thôn bản đạt 95,7%. Hàng nghìn hộ dân tộc thiểu số được hỗ trợ nhà ở, sắp xếp ổn định dân cư, hỗ trợ chuyển đổi nghề và hỗ trợ đào tạo nghề...

Chương trình phát triển KT-XH vùng dân tộc thiểu số và miền núi đã mang lại những chuyển biến rõ rệt, đóng góp quan trọng vào công cuộc xóa đói giảm nghèo, nâng cao chất lượng đời sống người dân, rút ngắn khoảng cách phát triển giữa các vùng miền trên cả nước.

Thúy Hằng