Trẻ vị thành niên phạm tội - đắng đót những phiên tòa giáo dục

Những ngày qua tại TAND các khu vực của tỉnh Phú Thọ, liên tiếp diễn ra những phiên tòa đặc biệt. Đặc biệt là bởi phần lớn bị cáo còn chưa tròn 18 tuổi, có bị cáo vẫn ngồi trên ghế nhà trường, nhưng đã phải đứng trước bục khai báo, đối diện bản án nghiêm khắc. Không khí lặng đi, chỉ còn lại những ánh mắt đỏ hoe, những tiếng nấc nghẹn của bậc làm cha mẹ...

Những phiên tòa xét xử các bị cáo trong độ tuổi thanh thiếu niên gây ra nhiều cảm xúc đắng đót.

Những giọt nước mắt “đắng” trong phòng xử án

Phòng xử án của TAND khu vực 15 chật kín. Trên bục khai báo là 3 gương mặt non nớt: Bùi Minh N, Bùi Đình V, Bùi Đức G. Các bị cáo cúi gằm mặt, tránh những ánh nhìn xung quanh. Theo cáo trạng, rạng sáng 1/12/2024, nhóm cùng bạn bè rủ nhau mang dao, kiếm, vỏ chai bia đi “giải quyết mâu thuẫn”. Trên đường, gặp Quách Văn C dù là người hoàn toàn xa lạ nhưng cả nhóm lập tức quay xe đuổi theo, ném tới tấp chai bia thủy tinh. Khi C bỏ chạy vào nhà dân, các đối tượng này còn phá hoại xe máy, lấy chắn bùn mang đi.

Chủ tọa phiên tòa, thẩm phán Bùi Minh Giang thay mặt HĐXX nhận định: Hành vi của các bị cáo mang tính chất côn đồ, có tổ chức, sử dụng hung khí nguy hiểm, gây hoang mang dư luận. Các bị cáo đủ nhận thức được hành vi sai trái nhưng vẫn cố ý thực hiện. Kết thúc phiên tòa, bản án được tuyên: Bùi Minh N 48 tháng tù, Bùi Đức G 47 tháng tù, Bùi Đình V 41 tháng tù. Trong phòng xử, nhiều tiếng khóc bật ra. Trên hàng ghế dự khán, những người mẹ run rẩy lau nước mắt, nỗi đau nghẹn lại trong lồng ngực.

Đây không phải vụ việc cá biệt. Tối 29/4/2024, một nhóm thanh thiếu niên ở Hàng Trạm nay là xã Yên Thủy tụ tập đua xe, dàn hàng ngang trên Quốc lộ 12B, vừa rú ga vừa ném chai bia vào người đi đường. Sau quá trình điều tra, xác minh, cơ quan Cảnh sát điều tra đã ra quyết định khởi tố vụ án, khởi tố bị can về tội “Gây rối trật tự công cộng” đối với 16 thanh thiếu niên có liên quan đến vụ việc.

Vừa qua, ngày 5/8/2025, TAND khu vực 12 mở phiên xử 3 bị cáo Lê Tuấn A (SN 2007), Nguyễn Minh D (SN 2008), Vũ Thị Q.A (SN 2010). Cả 3 dù tuổi còn trẻ nhưng đã manh động, dùng dao đe dọa, liên tiếp gây ra 5 vụ cướp, cướp giật tài sản của người đi đường.

Mới đây nhất, ngày 17/9/2025, cũng tại TAND khu vực 12, phiên tòa sơ thẩm xét xử 21 bị cáo về tội “Gây rối trật tự công cộng” đã diễn ra. Chỉ 3 trong số 21 bị cáo đủ 18 tuổi, số còn lại đều dưới 18 tuổi. Quá trình điều tra đã xác định nhóm này dù đa phần không quen biết nhau. Nhưng vẫn hẹn nhau và tụ tập thành đoàn xe, mang ná bắn bi sắt, dao kiếm, tuýp sắt... lạng lách, chặn đánh người đi đường gây thương tích.

Nhiều phụ huynh đến tham dự phiên tòa xét xử con mình trong sự hối hận muộn màng.

Trong không khí nghiêm trang của phiên tòa, tiếng khóc của cha mẹ các bị cáo khiến cả khán phòng lặng đi. Chị Bùi Thị T, mẹ bị cáo Phạm Gia H (SN 2008) nghẹn ngào: Chúng tôi mải làm ăn, không để ý đến cháu. Không ngờ cháu theo bạn bè rồi phạm pháp. Giá như tôi quan tâm con nhiều hơn... Còn ông Đinh Văn T, bố bị cáo Đinh Quang Đ (SN 2008) cúi gằm mặt: Lỗi thuộc về gia đình. Chúng tôi không kịp phát hiện những biểu hiện lệch lạc của con. Giờ con đứng trước vành móng ngựa, chúng tôi ân hận vô cùng. Bà Dương Phương N, mẹ bị cáo Nguyễn Vũ T.D (SN 2008) rưng rưng nước mắt: Tôi nghĩ cứ để cháu tự lớn, nào ngờ sự buông lỏng khiến con sa ngã. Khi nhận ra thì đã muộn...

Những lời nói chát đắng ấy như những nhát dao xoáy vào lòng. Không ít người dự khán lặng lẽ lau nước mắt.

Khi sự nghiêm khắc đi cùng bài học giáo dục

Theo thẩm phán Trần Minh Thêu, chủ tọa một trong các phiên tòa: Đây không đơn thuần là việc xét xử hành vi phạm pháp của các bị cáo trong độ tuổi thanh thiếu niên. Mà mỗi phiên tòa còn là bài học để giáo dục các bị cáo, cảnh tỉnh phụ huynh và cả cộng đồng về việc quan tâm, giáo dục thanh thiếu niên, trẻ vị thành niên.

Chia sẻ về những vấn đề có liên quan, đồng chí Nguyễn Kim Trường, Phó Chánh án TAND tỉnh Phú Thọ chia sẻ: Thời gian qua, các tòa án khu vực đã liên tục xét xử nhiều vụ án có bị cáo là thanh thiếu niên. Trong mỗi bản án, HĐXX đều đề cao tính nghiêm khắc nhưng không quên lồng ghép yếu tố giáo dục, nhắc nhở các bị cáo và những người tham gia phiên tòa là những người có quyền và nghĩa vụ liên quan hay những người thân của các bị cáo về tinh thần “thượng tôn pháp luật”.

Sau khi được tham dự phiên tòa xét xử có bị cáo là học sinh của nhà trường, ông Phạm Quang Tuấn - Phó Hiệu trưởng Trường THPT Thạch Yên, có mặt tại phiên tòa cho biết: Khi chứng kiến các bị cáo còn trong độ tuổi học sinh đứng trước bục khai báo của một phiên tòa hình sự, chúng tôi càng thấy rõ trách nhiệm của nhà trường trong giáo dục đạo đức, pháp luật. Đây sẽ là câu chuyện cảnh tỉnh để đưa vào các giờ sinh hoạt, nhắc nhở học sinh sống đúng và tránh xa cám dỗ để rồi có hành vi vi phạm pháp luật.

Thực tế, tình trạng tội phạm ở lứa tuổi thanh thiếu niên đang có chiều hướng gia tăng với nhiều vụ việc nghiêm trọng, manh động. Những bản án vừa qua không chỉ là sự trừng trị cần thiết, mà còn là hồi chuông báo động: nếu cha mẹ, nhà trường và xã hội buông lỏng, một phút bồng bột tuổi trẻ có thể đánh đổi bằng cả tương lai. Trong lời tuyên án khép lại phiên tòa, ánh mắt hoang mang của các bị cáo, giọt nước mắt xót xa của cha mẹ và những tiếng thở dài nơi hàng ghế dự khán... tất cả là bài học đắt giá về sự chủ quan, không kịp thời quan tâm, uốn nắn con trẻ của chính những bậc làm cha làm mẹ.

Mạnh Hùng