Ươm mầm “ý thức xanh”

Trồng thêm một chậu cây, nhặt thêm một mẩu rác hay khéo léo tái chế chai nhựa thành chậu hoa nhỏ... Những việc làm nhỏ bé ấy không chỉ góp phần giữ gìn môi trường học đường xanh – sạch – đẹp mà còn là cách để thầy cô giáo dục, hình thành “ý thức xanh” cho học sinh. Thông qua bài học trên lớp, những giờ ngoại khóa, hoạt động trải nghiệm... ý thức bảo vệ môi trường được lồng ghép một cách tự nhiên, giúp các em thêm yêu thiên nhiên, cùng nhau chung tay xây dựng môi trường học đường xanh – sạch – đẹp.

Mô hình “Ngôi nhà xanh gây quỹ từ rác thải tái chế” tại Trường THCS Sa Đéc (phường Phú Thọ)

Là công trình măng non do Liên đội Trường THCS Sa Đéc (phường Phú Thọ) thực hiện, “Ngôi nhà xanh gây quỹ từ rác thải tái chế” nằm ở một góc nhỏ thân quen trong sân trường rợp bóng cây xanh. “Ngôi nhà” được dựng từ khung sắt chắc chắn, mái che gọn gàng, phía trước là tấm bảng in hình chiếc thùng rác ngộ nghĩnh cùng dòng chữ: “Cho tôi xin chai nhựa, lon nước”. Mỗi sáng đến trường hay trong giờ ra chơi, các em học sinh lại háo hức mang theo lon nước, chai nhựa, giấy vụn đến bỏ vào bên trong để góp thêm những “viên gạch xanh” vào quỹ của Liên đội.

Từ “Ngôi nhà xanh gây quỹ từ rác thải tái chế”, trung bình mỗi tháng Liên đội thu được khoảng 200.000 – 300.000 đồng, dùng để gây quỹ tặng quà cho học sinh có hoàn cảnh khó khăn trong trường. Đồng thời, nhà trường cũng tận dụng một số vỏ lon nhôm, chai nhựa thu gom được để tổ chức hoạt động “Giờ ra chơi trải nghiệm, sáng tạo”, giúp các em học sinh tái chế thành những sản phẩm hữu dụng như: Chậu cây, lọ hoa, lọ đựng đồ dùng học tập...

Chia sẻ về mô hình, cô giáo Nguyễn Thu Hương – Tổng phụ trách Đội Trường THCS Sa Đéc cho biết: “Mô hình đã giúp ý thức bảo vệ môi trường của học sinh được nâng cao rõ rệt. Các em chủ động nhặt rác, phân loại chai nhựa, giấy vụn và thường xuyên nhắc nhau giữ gìn vệ sinh lớp học. Điều đáng quý là các em không làm theo phong trào mà xem đây là việc làm tự nhiên, gắn liền với mỗi ngày đến trường.”

Hoạt động 5 phút sạch trường tại Trường Tiểu học Tiêu Sơn

Tại Trường Tiểu học Tiêu Sơn (xã Chân Mộng), đều đặn mỗi ngày vào giờ ra chơi đầu tiên, các em học sinh lại cùng nhau tham gia hoạt động “5 phút sạch trường”. Mỗi nhóm phụ trách một khu vực: Nhóm quét dọn, nhóm tưới cây, nhóm nhặt rác, nhổ cỏ ở bồn hoa, cây cảnh... Trong không khí rộn ràng, sôi nổi, cả sân trường tràn ngập tiếng nói cười rộn rã, mỗi người một việc, tất cả đều nhiệt tình, vui vẻ và tích cực thực hiện các phần việc của mình. Dần dần, hoạt động ấy đã trở thành nếp sinh hoạt quen thuộc, giúp các em thêm yêu mái trường, có ý thức giữ gìn vệ sinh chung và cùng nhau xây dựng môi trường học tập xanh – sạch – đẹp, an toàn.

Em Phạm Lâm Thảo – Học sinh lớp 3A2 cho biết: Em rất thích hoạt động “5 phút sạch trường”, vì em được cùng các bạn quét sân, nhặt rác và chăm sóc cây xanh. Ở nhà, em cũng tích cực phân loại rác và giữ cho góc học tập gọn gàng, sạch đẹp.

Bên cạnh các hoạt động thực tế, nhà trường cũng chú trọng lồng ghép nội dung giáo dục bảo vệ môi trường cho học sinh thông qua các tiết học, môn học phù hợp và các buổi ngoại khóa... Đơn cử như trong các tiết đọc thư viện theo Chương trình Giáo dục phổ thông 2018, giáo viên không chỉ đơn thuần kể chuyện cho học sinh nghe, mà còn khéo léo chọn những câu chuyện gần gũi, phù hợp với lứa tuổi để khơi gợi tình yêu thiên nhiên, ý thức bảo vệ môi trường. Sau phần đọc, học sinh được tham gia thảo luận, chia sẻ suy nghĩ và sáng tạo ra những thông điệp của riêng mình gửi đến “mẹ thiên nhiên”.

Thầy giáo Khương Hồng Sơn – Giáo viên chủ nhiệm lớp 3A2, Trường Tiểu học Tiêu Sơn cho biết: Có rất nhiều câu chuyện hay về bảo vệ môi trường, như câu chuyện “Khi gió vào bờ” nói về cô bé gió từ ngoài khơi xa, vì nôn nóng tìm bạn nơi đất liền mà vô tình biến thành cơn bão mang theo rác và làm đổ nát bao mái nhà.

Từ câu chuyện giản dị ấy, thông điệp về tình yêu thiên nhiên, ý thức bảo vệ môi trường đã được gieo mầm trong từng suy nghĩ non nớt để rồi dần lớn lên cùng tuổi thơ các em dưới mái trường. Qua mỗi câu chuyện nhỏ, các em không chỉ hiểu hơn về hiện tượng thiên nhiên, thời tiết, mà còn biết liên hệ thực tế với những cơn bão từng đi qua để nhận ra hậu quả của việc con người làm tổn thương môi trường.

Xác định giáo dục bảo vệ môi trường là một trong những nội dung quan trọng của công tác giảng dạy, từ năm 2005, Bộ GD&ĐT đã ban hành Chỉ thị số 02/2005 về việc “Tăng cường công tác giáo dục bảo vệ môi trường”. Tiếp đó, năm 2008, Chỉ thị số 40/2008 về phong trào “Xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực” được triển khai sâu rộng, tạo nền tảng pháp lý vững chắc để các cơ sở giáo dục trên cả nước, trong đó có tỉnh Phú Thọ, thực hiện hiệu quả chương trình giáo dục bảo vệ môi trường trong suốt nhiều năm qua.

Hiện nay, các hoạt động giáo dục bảo vệ môi trường được triển khai sinh động và linh hoạt tại các trường học trên địa bàn tỉnh, phù hợp với từng lứa tuổi và cấp học. Với trẻ mầm non, nội dung này được lồng ghép khéo léo qua các trò chơi, câu chuyện, hoạt động chuyên đề “Bé làm quen với môi trường xung quanh”.

Ở bậc Tiểu học, các bài học về bảo vệ môi trường được đưa vào môn Tự nhiên – Xã hội, Giáo dục sức khỏe; còn với học sinh THCS, THPT, kiến thức và kỹ năng bảo vệ môi trường được lồng ghép trong các môn Địa lý, Sinh học, Hóa học, Giáo dục kinh tế và pháp luật... cùng nhiều hoạt động trải nghiệm thực tế bổ ích.

Song song với công tác giảng dạy, các nhà trường thường xuyên phát động phong trào “Nói không với rác thải nhựa”, “Tái chế vì môi trường xanh”... Nhiều trường tổ chức trò chơi sân khấu hóa, trình diễn thời trang tái chế, trưng bày các sản phẩm tái chế từ chai, lọ nhựa, giấy vụn...

Qua đó giúp học sinh vừa học, vừa trải nghiệm, sáng tạo trong cách truyền tải thông điệp bảo vệ môi trường. Các hoạt động này còn được tích hợp vào chương trình giáo dục STEM, khuyến khích học sinh vận dụng kiến thức khoa học, kỹ thuật để tạo ra những sản phẩm hữu ích, thân thiện với môi trường.

Trước thực tế biến đổi khí hậu và ô nhiễm môi trường đang tác động ngày càng mạnh mẽ đến đời sống, việc giáo dục cho học sinh ý thức bảo vệ môi trường ngay từ khi còn ngồi trên ghế nhà trường là nhiệm vụ cần thiết và lâu dài. Bởi chính các em học sinh với thói quen tốt được hình thành từ sớm sẽ là những “đại sứ xanh”, lan tỏa thông điệp sống tích cực, góp phần cùng toàn xã hội chung tay gìn giữ môi trường mãi xanh tươi, bền vững.

Thành An