Việt Nam chuẩn bị hạ tầng cho Internet thế hệ mới

Khi các địa chỉ IPv4 dần cạn kiệt, Việt Nam là một trong những quốc gia tiên phong chuyển đổi sang IPv6, chuẩn bị nền tảng Internet cho kỷ nguyên kết nối mới.

Theo số liệu từ APNIC Labs, đơn vị nghiên cứu về Internet châu Á - Thái Bình Dương, trong tháng 9, tỷ lệ sử dụng IPv6 tại Việt Nam đạt 61,2%. Dù tỷ lệ liên tục thay đổi, Việt Nam nhiều năm nằm trong top 10 toàn cầu về chuyển đổi sang IPv6, đứng thứ hai khu vực Đông Nam Á.

Trong bối cảnh trí tuệ nhân tạo, dữ liệu lớn, Internet vạn vật và 5G đang bùng nổ, theo các chuyên gia, việc sớm lên IPv6 không chỉ là đi trước về kỹ thuật, mà còn là sự chuẩn bị cho sự phát triển trong giai đoạn tiếp theo của Internet, với sự bùng nổ của các thiết bị kết nối mới.

Đây cũng là một trong những nhiệm vụ trọng tâm được Bộ trưởng Khoa học và Công nghệ Nguyễn Mạnh Hùng giao cho Trung tâm Internet Việt Nam VNNIC trong buổi làm việc với khối viễn thông cuối tháng 7. Theo ông, IPv6 cùng IoT là những điều kiện để thúc đẩy Internet thế hệ mới và yêu cầu Việt Nam cần vào trong top quốc gia đi đầu.

Lộ trình chuyển đổi IPv4 sang IPv6 only được VNNIC công bố năm ngoái. Ảnh: VNNIC

Sự cần thiết của chuyển đổi IPv6

Mỗi thiết bị kết nối Internet, từ điện thoại thông minh, máy tính, TV đến cảm biến IoT đều cần một địa chỉ định danh để giao tiếp, được gọi là địa chỉ IP. Giống như địa chỉ nhà, IP là yếu tố không thể thiếu để các hệ thống có thể nhận diện và truyền dữ liệu qua lại trong môi trường mạng.

Từ khi Internet ra đời, hệ thống toàn cầu chủ yếu sử dụng IPv4 - giao thức IP thế hệ cũ với không gian giới hạn khoảng 4,3 tỷ địa chỉ. Con số này tưởng như rất lớn vào thập niên 1980, nhưng đã nhanh chóng trở nên chật chội trước sự bùng nổ của smartphone, IoT, điện toán đám mây và nhu cầu kết nối của hàng tỷ người dùng trên thế giới.

Năm 2011, không gian IPv4 chính thức cạn kiệt trên phạm vi toàn cầu. Kể từ đó, các tổ chức quản lý Internet buộc phải áp dụng chính sách cấp phát hạn chế địa chỉ IPv4. Đây được đánh giá không chỉ là vấn đề kỹ thuật, mà còn là rào cản cho phát triển Internet hiện đại.

Theo Trung tâm Internet Việt Nam vào năm 2024, do khan hiếm, địa chỉ IP được mua bán với giá khoảng 50 USD. Trong khi đó, IPv6, với không gian định danh gần như vô hạn, trở thành chìa khóa để Internet tiếp tục mở rộng, đặc biệt trong kỷ nguyên của AI, 5G và kết nối vạn vật.

“Chậm triển khai IPv6 tạo ra thách thức, rào cản cho sự phát triển hạ tầng và dịch vụ trên Internet”, Trung tâm đánh giá.

Hàng nghìn thiết bị di động được người dân sử dụng tại một sự kiện, tháng 8/2025. Ảnh: Nguyễn Đông

IPv6 - bước chuyển chiến lược của hạ tầng Internet Việt Nam

Việt Nam hòa vào mạng lưới Internet toàn cầu năm 1997. Chỉ hơn 10 năm sau (2008), việc thúc đẩy sử dụng địa chỉ Internet thế hệ mới IPv6 đã được cơ quan quản lý quan tâm. Đến 2013, mạng IPv6 Quốc gia chính thức khai trương dưới sự phối hợp của VNNIC và các nhà cung cấp dịch vụ Internet trong nước, trên nền tảng Trạm trung chuyển Internet quốc gia (VNIX) và Hệ thống DNS quốc gia. Đây là nền tảng hạ tầng quan trọng cho công tác chuyển đổi IPv6 Việt Nam. Từ đó đến nay, Việt Nam có ba loại giao thức gồm IPv4 only (chỉ IPv4), IPv6 only (chỉ IPv6) và kết hợp IPv4-IPv6.

Theo đại diện VNNIC, Việt Nam là một trong những nước đi đầu trên thế giới về sự chuyển dịch sang giao thức mới. Có giai đoạn, tỷ lệ sử dụng IPv6 tại Việt Nam đạt 65,35%, trong khi thế giới khoảng 40%, đưa Việt Nam lên hạng 7 toàn cầu.

Ngoài việc đi đầu về chuyển đổi, Việt Nam cũng là quốc gia đầu tiên công bố lộ trình ngừng hoàn toàn IPv4, với mốc dự kiến vào năm 2032. Việc tắt dần IPv4 sẽ bắt đầu từ năm 2027, và đến 2030, hạ tầng mạng cơ bản chuyển sang IPv6 only.

Biểu đồ về tỷ lệ sử dụng IPv6 tại Việt Nam theo thống kê của APNIC Labs. Ảnh chụp màn hình

Để hỗ trợ quá trình chuyển đổi, Trung tâm Internet Việt Nam cho biết đã triển khai nhiều sáng kiến như xây dựng nền tảng DNS64 công cộng, vận hành mô hình mạng nội bộ IPv6 only, tổ chức các khóa đào tạo chuyên sâu cho gần 3.700 kỹ sư, cùng hàng loạt hội thảo kỹ thuật tại sự kiện chuyên ngành. Các doanh nghiệp lớn như VNPT, Viettel, Mobifone, FPT cũng tích cực tham gia triển khai hạ tầng IPv6 trên mạng lưới và dịch vụ của mình.

Bên cạnh lợi ích về mặt kỹ thuật và mở rộng kết nối, IPv6 còn đóng vai trò là giải pháp kinh tế và môi trường. Theo VNNIC, việc sử dụng không gian địa chỉ rộng giúp tiết kiệm chi phí đầu tư, giảm sự phụ thuộc vào thị trường mua bán IPv4 ngày càng đắt đỏ, đồng thời tối ưu hóa tài nguyên hệ thống, giúp Internet vận hành tiết kiệm năng lượng hơn.

Nghị quyết 57 xác định Việt Nam sẽ xây dựng hạ tầng công nghệ số tiên tiến, hiện đại, dung lượng siêu lớn, băng thông siêu rộng ngang tầm các nước tiên tiến, đồng thời từng bước làm chủ một số công nghệ chiến lược, trong đó có Internet vạn vật (IoT), 5G, 6G. Ngoài ra, ngành viễn thông Việt Nam cũng đặt mục tiêu đến 2030, trung bình mỗi người dân có bốn kết nối IoT. Trong bối cảnh đó, nhu cầu về không gian địa chỉ sẽ bùng nổ và chỉ khả thi khi toàn bộ hạ tầng chuyển sang IPv6.

“Việt Nam đã mạnh dạn đi sớm, cùng nhịp với các nước phát triển, thực hiện thành công quá trình chuyển đổi Internet sang thế hệ mới hoạt động với IPv6”, báo cáo tại Đại hội Đảng bộ Trung tâm Internet Việt Nam hồi tháng 5 nêu.

Nguồn vnexpress.net