Vu Lan: Mùa báo hiếu vĩnh cửu

“Công cha như núi Thái Sơn, nghĩa mẹ như nước trong nguồn chảy ra”, những câu ca dao thân thuộc ấy đã ăn sâu vào tiềm thức của mỗi người dân Việt Nam, nhắc nhở về đạo hiếu, lòng biết ơn đối với cha mẹ và tổ tiên. Khi một mùa Vu Lan nữa lại về, ngày lễ báo hiếu thiêng liêng này không chỉ là dịp để người con Phật thể hiện lòng thành kính, mà còn trở thành một nét văn hóa đẹp, một lễ hội của tình người, lan tỏa giá trị nhân văn sâu sắc trong đời sống xã hội.

Hằng năm, cứ đến Rằm tháng Bảy, các ngôi chùa lại tổ chức lễ Vu Lan với những nghi lễ trang nghiêm để các Phật tử và người dân cùng tham dự

Nguồn cội và ý nghĩa thiêng liêng

Theo truyền thống Phật giáo, lễ Vu Lan bắt nguồn từ sự tích về Bồ tát Mục Kiền Liên đại hiếu cứu mẹ thoát khỏi cảnh địa ngục. Câu chuyện kể rằng, khi thấy mẹ mình đang chịu khổ trong chốn u đồ, Mục Kiền Liên đã đau xót tìm đến Đức Phật để cầu xin chỉ dạy. Làm theo lời Phật, ông đã nhờ sức mạnh của chư Tăng trong mùa an cư kiết hạ để cứu mẹ mình được siêu thoát. Từ đó, lễ Vu Lan được hình thành như một ngày để tưởng nhớ công ơn cha mẹ, nhắc nhở mỗi người con phải luôn trân trọng và làm những việc hiếu nghĩa để thể hiện lòng biết ơn.

Trong không gian linh thiêng, mỗi người đều lắng lòng lại, nghĩ về công ơn sinh thành, dưỡng dục và tự vấn về bổn phận làm con của mình

Mọi người đến chùa để được nghe giảng về đạo hiếu, về kinh Phật, để tâm hồn được thanh tịnh và hướng thiện

Hàng năm, cứ đến Rằm tháng Bảy, các ngôi chùa lại tổ chức những nghi lễ trang nghiêm để các Phật tử và người dân cùng tham dự. Mọi người đến chùa để được nghe giảng về đạo hiếu, về kinh Phật, để tâm hồn được thanh tịnh và hướng thiện. Trong không gian linh thiêng, mỗi người đều lắng lòng lại, nghĩ về công ơn sinh thành, dưỡng dục và tự vấn về bổn phận làm con của mình.

Biểu tượng bông hồng cài áo

Trong lễ Vu Lan, hình ảnh bông hồng cài trên ngực áo là một trong những biểu tượng xúc động và thiêng liêng nhất. Phong tục này bắt nguồn từ một câu chuyện đẹp khi Thiền sư Thích Nhất Hạnh được một cô gái Nhật Bản tặng bông hồng trắng. Sau khi tìm hiểu ý nghĩa cao đẹp của hành động này, Thiền sư đã chọn bông hoa hồng làm biểu tượng cho lễ Vu Lan báo hiếu của nhà Phật. Năm 1962, ông viết nên ca khúc nổi tiếng “Bông hồng cài áo”, và từ đó phong tục này lan tỏa, trở thành một nét đẹp văn hóa của người Việt.

Hình ảnh bông hồng cài áo đỏ là lời nhắc nhở họ đang rất may mắn, cha mẹ vẫn còn sống bên cạnh, vẫn còn cơ hội để báo đáp, để phụng dưỡng

Thầy Thích Giác Minh, Trụ trì Chùa Tích Sơn, Vĩnh Yên, Phú Thọ, đã giải thích về ý nghĩa của hai màu hoa: "Những người mà cha mẹ đã khuất sẽ nhận bông hồng trắng. Bông hồng màu trắng nhắc nhở rằng cha mẹ đã không còn nữa, nếu có muốn báo đáp cũng không còn cơ hội. Đó là lời nhắc nhở để những người con chưa ngoan phải ăn năn, hối lỗi... Còn bông hồng đỏ là lời nhắc nhở họ đang rất may mắn, cha mẹ vẫn còn sống bên cạnh, vẫn còn cơ hội để báo đáp, để phụng dưỡng. Màu đỏ thể hiện sự hạnh phúc, sự may mắn khi chúng ta vẫn còn cơ hội sửa chữa những lỗi lầm, hiếu thảo hơn mỗi ngày".

Sức sống của đạo hiếu trong đời sống hiện đại

Ngày nay, lễ Vu Lan không đơn thuần chỉ có ý nghĩa tôn giáo mà đã trở thành một lễ hội văn hóa tình người, có ý nghĩa đặc biệt sâu sắc. Nó hướng mỗi người trở về với cội nguồn dân tộc, về với đạo lý “uống nước nhớ nguồn, ăn quả nhớ người trồng cây”.

Trong lễ Vu Lan, hình ảnh bông hồng cài trên ngực áo là một trong những biểu tượng xúc động và thiêng liêng nhất

Đây là dịp để mỗi người con bày tỏ lòng biết ơn, tình yêu thương đến đấng sinh thành theo nhiều cách khác nhau, từ việc dành thời gian thăm hỏi, chăm sóc, đến việc làm những điều thiện lành để hồi hướng công đức. Đó là lời nhắc nhở rằng lòng hiếu thảo không chỉ là một hành động mà là một quá trình, cần được thể hiện trong từng suy nghĩ, từng hành động hàng ngày.

Trong không khí ấm cúng của một gia đình tại xã Yên Lãng, tỉnh Phú Thọ, ông Lê Thành Công chia sẻ: “Gia đình chúng tôi rất vui mừng vì con cháu tụ hội đông đủ để dự buổi liên hoan và cũng là ngày lễ Vu Lan báo hiếu theo phong tục cổ truyền. Đây là dịp để các con cháu tỏ lòng thành kính với ông bà, bố mẹ và đồng thời là để truyền lại cho con cháu mai sau, nhớ những ngày này”.

Cứ đến rằm tháng 7, gia đình ông Lê Thành Công lại tạm gác tất cả các công việc để cùng nhau làm cỗ cúng tổ tiên

Với bà Dương Thị Tư, xã Bình Tuyền, tỉnh Phú Thọ, lễ Vu Lan mang lại những cảm xúc sâu lắng: “Tôi dâng lên nỗi thương nhớ cha mẹ rất nhiều. Cảm thấy ngày này vô cùng có ý nghĩa cho tất cả mọi người, đặc biệt là những người không còn cha mẹ. Có những cảm nhận của người không còn cha mẹ nó buồn lắm, và cũng thấy những người còn cha mẹ vô cùng sung sướng, hạnh phúc”.

Chị Nguyễn Thị Bích Hường, phường Vĩnh Phúc, tỉnh Phú Thọ với bông hồng trắng trên ngực, nghẹn ngào: “Mất mẹ là vô cùng bất hạnh. Vậy còn cha, tôi sẽ cố gắng những ngày tháng còn lại để báo hiếu công ơn nuôi dưỡng của cha mẹ đối với mình”.

Hình ảnh bông hồng cài áo là biểu tượng cho lễ Vu Lan báo hiếu của nhà Phật

Xã hội Việt Nam từ ngàn xưa đã coi trọng những người con hiếu thảo, và nếp sống ấy đã mặc nhiên hình thành nên đạo đức hàng đầu trong đời sống người dân. Đại lễ Vu Lan kêu gọi xã hội về tinh thần đền ơn đáp nghĩa, khuyến khích con người tri ân công đức của cha mẹ, thầy cô, các bậc tiền bối dựng xây đất nước và các anh hùng liệt sĩ đã hy sinh vì độc lập, tự do.

Cuộc sống vẫn không ngừng trôi, tinh thần đạo hiếu cần tiếp tục được đề cao, bồi đắp mạnh mẽ hơn để truyền thống tốt đẹp đó luôn trở thành sức mạnh văn hóa của dân tộc hôm nay và mãi mãi về sau.

Ngọc Thắng