Chung sức giữ rừng giáp ranh

Với diện tích rừng và đất lâm nghiệp hơn 500 nghìn ha, trong đó diện tích có rừng hơn 400 nghìn ha, trải dài qua nhiều xã miền núi (Tân Pheo, Đức Nhàn, Pà Cò, Xuân Đài, Tam Đảo, Thu Cúc...), khu vực rừng giáp ranh giữa các xã luôn được xem là nơi tiềm ẩn nhiều nguy cơ về cháy rừng, khai thác trái phép và vi phạm lĩnh vực lâm nghiệp. Chính vì vậy, việc chung sức giữ rừng giáp ranh trở thành nhiệm vụ quan trọng, đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa các địa phương, cơ quan chức năng và cộng đồng dân cư.

Rừng giáp ranh vốn là ranh giới tự nhiên, thường trải dài trên các dãy núi, khe suối, có địa hình phức tạp, đường đi lại khó khăn. Đặc điểm này khiến cho công tác tuần tra, kiểm soát gặp nhiều trở ngại. Nhiều đối tượng lợi dụng sự cách trở địa lý để khai thác gỗ, săn bắt động vật hoang dã hoặc đốt nương làm rẫy trái phép. Những năm gần đây, các xã trên địa bàn tỉnh đều ký kết quy chế phối hợp quản lý, bảo vệ rừng giáp ranh; thành lập tổ liên ngành, tổ bảo vệ rừng cộng đồng để tuần tra định kỳ.

Lực lượng kiểm lâm tỉnh bàn phương án bảo vệ rừng.

Điển hình tại Vườn Quốc gia Xuân Sơn, hằng năm, đơn vị phối hợp với Hạt Kiểm lâm Vườn Quốc gia Xuân Sơn, Hạt Kiểm lâm Tân Sơn, Hạt Kiểm lâm Đà Bắc, Hạt Kiểm lâm khu vực V (tỉnh Sơn La) ký kết quy chế phối hợp với các nội dung như: tổ chức tuần tra, kiểm tra, truy quét, xử lý hành vi phá rừng, săn, bẫy, bắt động vật rừng trái pháp luật; theo dõi diễn biến rừng; trao đổi thông tin hai chiều, tiếp cận người dân khu giáp ranh để tuyên truyền, vận động, chia sẻ, hướng dẫn khoa học kỹ thuật trong sản xuất; khuyến khích cộng đồng tham gia đấu tranh và tố giác các hành vi vi phạm quy định về bảo vệ rừng trên địa bàn. Mỗi khi phát hiện dấu hiệu chặt phá rừng hoặc cháy rừng, thông tin được báo ngay qua hệ thống liên lạc nội bộ, đảm bảo xử lý kịp thời. Chính nhờ cơ chế này mà những năm gần đây, tình trạng vi phạm Luật Lâm nghiệp giảm, nhiều vụ vi phạm được ngăn chặn từ sớm.

Không chỉ dựa vào lực lượng kiểm lâm và chính quyền, phong trào toàn dân tham gia giữ rừng cũng phát huy hiệu quả. Các hộ dân sống ven rừng, đặc biệt là đồng bào dân tộc Mường, Dao được vận động ký cam kết bảo vệ rừng, gắn trách nhiệm với lợi ích lâu dài. Một số nơi còn hình thành các “hương ước bảo vệ rừng”, coi việc giữ rừng là quy định chung của cộng đồng. Song song với đó, các dự án hỗ trợ sinh kế bền vững cho người dân vùng giáp ranh cũng được triển khai. Thay vì phá rừng làm nương, bà con được khuyến khích trồng cây dược liệu dưới tán rừng, phát triển chăn nuôi gia súc thả đồi hoặc liên kết trồng rừng gỗ lớn. Nhiều hộ tham gia mô hình trồng quế, keo cho thu nhập ổn định, từ đó không còn phụ thuộc vào khai thác rừng tự nhiên. Chính sách chi trả dịch vụ môi trường rừng cũng góp phần tăng thu nhập, khích lệ bà con tham gia bảo vệ rừng hiệu quả hơn.

Một điểm đáng chú ý là công tác ứng dụng khoa học công nghệ trong quản lý rừng giáp ranh được Chi cục Lâm nghiệp và Kiểm lâm tỉnh triển khai hệ thống phần mềm theo dõi bằng vệ tinh thông qua việc sử dụng flycam, camera tích hợp AI giám sát cháy rừng. Nhờ vậy, việc phát hiện điểm nóng, khu vực bị tác động trở nên nhanh chóng, chính xác. Bên cạnh đó, việc tập huấn, bồi dưỡng nghiệp vụ cho lực lượng kiểm lâm, lực lượng chuyên trách bảo vệ rừng và cộng đồng dân cư được tiến hành thường xuyên, liên tục giúp các lực lượng có đủ kỹ năng xử lý tình huống.

Cán bộ Trạm Kiểm lâm Tam Cửu trao đổi với người dân về công tác bảo vệ rừng giáp ranh.

Dẫu vậy, công tác bảo vệ rừng giáp ranh vẫn còn nhiều khó khăn. Một số người dân vẫn lén lút vào rừng khai thác củi, gỗ nhỏ để mưu sinh; địa hình hiểm trở, đường tuần tra dài, lực lượng mỏng. Đặc biệt, vào mùa khô, nguy cơ cháy rừng cao, chỉ cần một đốm lửa bất cẩn cũng có thể gây thiệt hại lớn. Chính quyền các xã, lực lượng kiểm lâm tăng cường tuyên truyền, hướng dẫn người dân phát dọn thực bì, xây dựng các đường băng cản lửa, chuẩn bị đầy đủ phương tiện phòng cháy chữa cháy, đồng thời duy trì chế độ trực gác 24/24 giờ trong đợt cao điểm.

Có thể nói, chung sức giữ rừng giáp ranh không chỉ là nhiệm vụ quản lý tài nguyên, mà còn là trách nhiệm gìn giữ môi trường sinh thái, bảo đảm sinh kế và an ninh trật tự ở vùng cao. Những kết quả trong thời gian qua là minh chứng cho sự vào cuộc đồng bộ của cả hệ thống chính trị và Nhân dân. Sự chung sức, đồng lòng giữa lực lượng kiểm lâm, chính quyền và người dân địa phương trở thành yếu tố then chốt để giữ rừng xanh, bảo vệ “lá phổi” của tỉnh.

Hoàng Hương