Phát triển cây chè bền vững, đa giá trị

Đó là một trong những mục tiêu quan trọng mà tỉnh đặt ra từ nay đến năm 2030 nhằm cụ thể hóa các nội dung Đề án phát triển cây công nghiệp chủ lực trên địa bàn tỉnh Phú Thọ giai đoạn 2026 - 2030. Từ đó, phát huy tiềm năng, lợi thế, góp phần nâng cao hiệu quả sản xuất, bảo vệ môi trường, nâng cao đời sống cho người dân.

Nhìn lại kết quả giai đoạn 2021 - 2025

Sau hợp nhất, tỉnh Phú Thọ có tổng diện tích chè khoảng 15.000 ha, sản lượng trên 183.000 tấn; là 1 trong 3 địa phương đứng đầu cả nước về diện tích và sản lượng chè.

Cùng với những chuyển biến tích cực về tư duy, nhận thức của người trồng chè, các vùng sản xuất tập trung và liên kết theo chuỗi giá trị cũng được nhân rộng. Trên địa bàn tỉnh hình thành nhiều vùng sản xuất lớn, thực hiện liên kết với diện tích khoảng 5.800 ha. Qua áp dụng tiến bộ kỹ thuật, cơ giới hóa trong sản xuất chè đã góp phần đảm bảo an toàn thực phẩm, nâng cao năng suất, chất lượng và giá trị sản phẩm. Hệ thống cơ sở chế biến chè phát triển với sản lượng chế biến bình quân khoảng 60 nghìn tấn/năm. Cơ cấu sản phẩm chè qua chế biến có sự dịch chuyển theo hướng tăng tỷ lệ chè xanh và chè khác (ô long, ướp hương, matcha...). Công tác quản lý, xây dựng thương hiệu, nhãn hiệu chè được quan tâm, nhiều sản phẩm được cấp nhãn hiệu chứng nhận “Chè Phú Thọ”. Toàn tỉnh hiện có 39 sản phẩm chè đạt OCOP từ 3 sao trở lên, trong đó có 17 sản phẩm OCOP 4 sao, 2 sản phẩm OCOP 5 sao.

Đáng chú ý, nhiều vùng chè trên địa bàn tỉnh đã gắn với du lịch nông nghiệp, du lịch cộng đồng như: Pà Cò, Võ Miếu, Long Cốc, Xuân Đài... Qua đó, góp phần nâng cao uy tín, giá trị kinh tế, sức cạnh tranh của các sản phẩm chè trên địa bàn. Với hiệu quả sản xuất chè ngày càng được nâng cao, nhiều hộ gia đình vươn lên làm giàu từ cây chè, đóng góp quan trọng vào phát triển kinh tế - xã hội và xây dựng nông thôn mới ở địa phương.

Lãnh đạo Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật khảo sát, đánh giá tình hình phát triển vùng trồng chè tập trung tại xã Long Cốc.

Bên cạnh những kết quả đạt được, tình hình phát triển sản xuất chè còn một số tồn tại, hạn chế: Công tác chỉ đạo của một số địa phương còn chưa được quan tâm; sản xuất quy mô nông hộ nhỏ lẻ, thiếu liên kết; còn hạn chế trong nhận thức về sản xuất hàng hóa, an toàn thực phẩm; liên kết giữa phát triển vùng nguyên liệu và cơ sở chế biến còn thiếu chặt chẽ; tỷ lệ cơ cấu giống chè phục vụ chế biến chè xanh chất lượng cao còn thấp, sản phẩm chủ yếu là chè đen, chế biến thô, hiệu quả kinh tế chưa cao; diện tích chè Shan tuyết chưa được quan tâm bảo tồn, khai thác hợp lý, chưa trở thành sinh kế chủ lực cho đồng bào dân tộc vùng cao; hoạt động của các hợp tác xã, tổ hợp tác còn mang tính hình thức; thu hút doanh nghiệp đầu tư phát triển sản xuất, bảo quản, chế biến, tiêu thụ còn khó khăn...

Xây dựng ngành chè thành ngành hàng chủ lực, có giá trị gia tăng cao

Theo đồng chí Nguyễn Hồng Yến - Chi cục trưởng Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật (Sở Nông nghiệp và Môi trường), để khắc phục những tồn tại, hạn chế và nâng cao hiệu quả kinh tế trong sản xuất, cần có kế hoạch phát triển cây chè bền vững và đa giá trị.

Tỉnh phấn đấu duy trì diện tích chè hiện có, năng suất chè búp tươi bình quân 135 tạ/ha, sản lượng 189 nghìn tấn. Khoảng 1.500 ha chè giống cũ, già cỗi được trồng lại, thay thế bằng những giống chè mới. 90% diện tích chè ứng dụng quản lý sức khỏe cây trồng tổng hợp IPHM; 80% diện tích chè được áp dụng quy trình sản xuất tốt, an toàn (GlobalGAP, Rainforest Alliance, VietGAP, hữu cơ...); trên 70% diện tích sản xuất chè tập trung được quản lý, cấp mã số vùng trồng, cơ sở đóng gói, truy xuất nguồn gốc sản phẩm. Tăng thêm tối thiểu 5 tổ chức, doanh nghiệp, hợp tác xã đủ điều kiện và được cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng nhãn hiệu chứng nhận “Chè Phú Thọ”. Duy trì sản phẩm chè OCOP hiện có, trong đó có 2 sản phẩm được chứng nhận OCOP 5 sao. Bảo tồn các khu vực có quần thể chè Shan tuyết cổ thụ khoảng 5.000 cây; trồng thâm canh khoảng 400 ha chè Shan tuyết. Xây dựng các vùng sản xuất chè an toàn, liên kết sản xuất, chế biến; hình thành và phát triển từ 5 điểm quảng bá văn hóa chè Đất Tổ gắn với phát triển du lịch.

Để đưa ngành chè trở thành ngành hàng chủ lực, có giá trị gia tăng cao, tỉnh định hướng đối với vùng sản xuất sẽ giữ ổn định vùng nguyên liệu chè đen với diện tích khoảng 8.000 ha; vùng nguyên liệu chè xanh, chè chất lượng cao khoảng 5.500 ha thuộc các hợp tác xã, tổ hợp tác; vùng nguyên liệu chè Shan tuyết tập trung khoảng 500 ha. Phát triển các vùng sản xuất chè theo hướng sinh thái gắn với phát triển du lịch văn hóa, nông nghiệp, làng nghề.

Trong chế biến sản phẩm, bố trí điểm sơ chế chè cho từng vùng nguyên liệu tập trung, đảm bảo tiến độ thu hái và sơ chế nguyên liệu ngay trong ngày; khuyến khích các doanh nghiệp, cơ sở đổi mới dây chuyền, thiết bị chế biến hiện đại, chế biến sâu, đảm bảo an toàn thực phẩm; áp dụng hệ thống quản lý chất lượng theo tiêu chuẩn quốc gia và quốc tế; thực hiện chứng nhận hệ thống quản lý tiên tiến ISO, HACCP; tiếp tục đầu tư công nghệ, thiết bị hiện đại để nâng cao chất lượng sản phẩm chè; đa dạng hóa sản phẩm chè và phát triển các sản phẩm làm nguyên phụ liệu cho ngành công nghiệp thực phẩm, mỹ phẩm, y tế.

Về thương mại, tiếp tục hỗ trợ tạo lập, quản lý, khai thác và phát triển nhãn hiệu, thương hiệu, sở hữu trí tuệ cho các sản phẩm chè; tăng cường xúc tiến xây dựng, đăng ký nhãn mác hàng hóa, chuẩn hóa chất lượng sản phẩm để các doanh nghiệp chế biến của tỉnh được gắn “Thương hiệu Quốc gia chè Việt Nam”; đăng ký bảo hộ sở hữu trí tuệ nhãn hiệu chứng nhận “Chè Phú Thọ” tại một số thị trường nước ngoài tiềm năng như: Mỹ, EU, Nhật Bản, Ấn Độ, Trung Quốc...

Bùi Minh