Đưa chuối lên đồi

Thay vì cây keo, cây bồ đề truyền thống, gần một năm nay, 21 hộ dân ở khu Sận, Bương Hoạt, Thừ (xã Lai Đồng) đã đồng loạt phủ xanh 21 ha đồi rừng bằng giống chuối tiêu hồng. Hợp thổ nhưỡng, chăm sóc đúng quy trình kỹ thuật, cây sinh trưởng tốt. Sản phẩm được doanh nghiệp ký hợp đồng bao tiêu toàn bộ. Thành quả hứa hẹn từ vụ đầu tiên đang mở ra hướng đi triển vọng cho bà con nơi đây phát triển vùng trồng chuối tập trung quy mô lớn, mang lại hiệu quả kinh tế cao, thiết thực góp phần giảm nghèo, phát triển kinh tế gia đình theo hướng bền vững.

Cán bộ Hợp tác xã Nông nghiệp Dịch vụ công nghệ cao Tân Sơn thường xuyên thăm, kiểm tra các vườn chuối trồng theo dự án liên kết với doanh nghiệp.

Cây mới trên đất cũ

Sinh sống biệt lập trên khu đồi cao thuộc khu Sận, nhiều năm nay, gia đình bà Hà Thị Tiên đã quen với việc phát cỏ, vỡ đất trồng rừng nguyên liệu. Hơn một ha đất đồi rừng được bà chia làm mấy khoảnh trồng keo để có thể luân phiên khai thác, trồng mới hàng năm. Nghề rừng vốn vất vả, lấy công làm lãi, quanh năm cần mẫn lao động cũng chỉ tạm đủ sống, tiền tiết kiệm, tích lũy chẳng đáng là bao. Giữa năm trước, khi nhà bà vừa thu hoạch xong đồi keo, dọn thực bì, chuẩn bị cho vụ trồng rừng mới thì có cán bộ khuyến nông của xã, đồng thời cũng là anh em họ hàng trong nhà đến trò chuyện, động viên chuyển đổi sang trồng giống chuối tiêu hồng, cho thu nhập cao hơn hẳn. Bà bán tín bán nghi, bởi lẽ dọn nhà đến đây sinh sống đã ba mươi năm có lẻ, bà chưa thấy ai mang chuối lên đồi trồng thành rừng đại trà bao giờ. Đúng là cây chuối có giá trị kinh tế cao hơn, có thể tận dụng được hầu hết các bộ phận nhưng thường mỗi nhà ở đây chỉ trồng vài khóm, khi thu hoạch thì mang ra chợ làng chứ giờ trồng cả rừng thì biết bán cho ai. Chính nhà bà cũng được người thân cho khóm chuối tiêu hồng trồng trong vườn đã hơn năm, buồng to, trái chín hương vị thơm ngon hơn hẳn giống chuối tiêu bản địa, nhưng bà chỉ nghĩ là quà ăn vặt chứ chưa bao giờ xem như hàng hóa buôn bán. Mấy hôm sau, bà cùng mấy chục người trong xã được doanh nghiệp ở Lâm Thao (cũ) và cán bộ khuyến nông xã đưa đi tham quan các mô hình trồng chuối tiêu hồng ở Lào Cai, Lâm Thao, thăm xưởng chế biến và phổ biến nội dung ký kết hợp đồng phối hợp trồng, bao tiêu sản phẩm chuối tiêu hồng.

Tai nghe, mắt thấy, được chính quyền xã đảm bảo, bà bàn với chồng quyết định đăng ký dự án trồng chuối, nhận giống, phân bón, tiếp thu kỹ thuật trồng, chăm sóc. Cả vạt đồi quanh nhà bà giờ mướt mát màu xanh của chuối. Hàng lối ngay ngắn, lứa chuối tiêu hồng trồng đầu tiên đã trỗ buồng, có cây đã cho thu hoạch. Bà phấn khởi chia sẻ: “Buồng chuối có cả chục nải, quả căng mọng, đều nhau. Tôi cân thử 1 nải nặng đến 6kg. Cứ theo giá thu mua của doanh nghiệp thì Tết này nhà tôi có khoản tiền khá lớn, hơn hẳn trồng keo, bồ đề...”.

Chuối tiêu hồng sinh trưởng tốt trên đất đồi Lai Đồng.

Cùng với gia đình bà Tiên, 20 gia đình đăng ký dự án trồng chuối tiêu hồng ở xã Lai Đồng giờ đang tràn đầy niềm tin, phấn khởi trước thành quả sắp đến ngày thu hoạch. Trên các vạt đồi hai bên đường vào khu Sận giờ bạt ngàn chuối. Nhiều đồi cao cũng được bà con tạo băng, đánh luống trồng chuối tiêu hồng. Ngõ xóm rôm rả chuyện nhà này, nhà kia sắp có khoản thu lớn từ chuối và những dự định chuyển đổi cây trồng, mở rộng diện tích cây chuối trên đất đồi...

Bà Hà Thị Tiên ở khu Sận có hơn 1ha chuối tiêu hồng sắp cho thu hoạch.

Liên kết để phát triển

Vụ chuối đầu tiên sắp cho thu hoạch cũng là lúc Hợp tác xã Nông nghiệp Dịch vụ công nghệ cao Tân Sơn (HTX) được thành lập với các thành viên là những hộ tham gia dự án trồng chuối tiêu hồng của xã Lai Đồng. Ông Hà Minh Thắng - Phó Giám đốc HTX đồng thời cũng là Tổ trưởng tổ Khuyến nông xã Lai Đồng, chủ nhân của 3 ha chuối tiêu hồng chia sẻ: “Thực hiện Chương trình mỗi xã một sản phẩm, huyện Tân Sơn (cũ) đã nhiều lần về làm việc, trao đổi và giao cho xã Tân Sơn (cũ) nghiên cứu, lựa chọn một sản phẩm nông nghiệp phù hợp với điều kiện tự nhiên, phát huy tiềm năng thế mạnh đất đồi rừng để nhân rộng, giúp người dân nâng cao thu nhập, phát triển kinh kế gia đình bền vững. Chúng tôi đã khảo sát, tính toán đến nhiều phương án, từ cây quế, cây dược liệu đến các loại cây ăn quả có múi, nhưng qua thử nghiệm đều không mấy khả thi. Đúng thời điểm này, Công ty TNHH Nông nghiệp xanh Mạnh Thịnh Phát ở xã Phùng Nguyên về xã liên hệ với chính quyền, tư vấn mô hình liên kết trồng cây chuối tiêu hồng phục vụ xuất khẩu. Cán bộ xã và các hộ dân có đủ điều kiện về đất canh tác tập trung đã được mời đi tham quan các mô hình trồng chuối ở nhiều địa phương, thăm xưởng chế biến sản phẩm xuất khẩu...”.

Tham gia dự án trồng chuối, người dân sẽ được doanh nghiệp đầu tư cây giống, phân bón, chuyển giao kỹ thuật chăm sóc và quan trọng nhất là bao tiêu toàn bộ sản phẩm với giá từ 3.000 đồng đến 7.000 đồng/kg, tùy theo biến động thị trường. Giá thu mua như vậy đang cao hơn hẳn giá thị trường hiện nay. Theo tính toán của người dân, mỗi ha có thể trồng 2.600 gốc chuối, mỗi năm, một gốc sẽ cho 1 buồng, ước tính sẽ cho nguồn thu cả trăm triệu đồng. Chuối tiêu hồng trồng một lần sẽ cho thu hoạch trong 5 năm. Hơn thế nữa, cùng với quả xuất bán cho doanh nghiệp, các phụ phẩm của cây chuối đều có thể tận dụng, mang lại hiệu quả kinh tế: Lá chuối bán cho các cơ sở làm bánh, giò chả hoặc làm thức ăn cho cá; thân chuối làm thức ăn chăn nuôi gia súc, gia cầm; hoa chuối sau nở đủ nải cũng là thực phẩm được người tiêu dùng ưa chuộng...

Chuối tiêu hồng phủ xanh đồi đất Lai Đồng.

Ông Hồ Sỹ Mạnh - Chủ tịch UBND xã Lai Đồng khẳng định: “Tập trung phát triển kinh tế - xã hội nhanh, bền vững trên cơ sở phát huy tiềm năng, thế mạnh của địa phương là nhiệm vụ trọng tâm, xuyên suốt, đồng thời cũng là mục tiêu nhất quán của Đảng bộ, chính quyền xã Lai Đồng. Nông, lâm nghiệp vẫn là các hoạt động kinh tế chủ lực nên việc thay đổi tư duy, phương thức canh tác, lựa chọn giống cây trồng, vật nuôi phù hợp có giá trị kinh tế cao, đảm bảo được thị trường tiêu thụ là hướng đi duy nhất giúp nâng cao thu nhập, chất lượng cuộc sống cho người dân. Mô hình liên kết trồng chuối tiêu hồng giữa Công ty TNHH Nông nghiệp xanh Mạnh Thịnh Phát với các hộ dân đang hứa hẹn những kết quả khả quan. Xã sẽ tiếp tục nghiên cứu, nhân rộng quy mô, diện tích liên kết, tìm thêm các giống cây trồng phù hợp để phát huy hiệu quả tiềm năng diện tích đất đồi rừng lớn của Lai Đồng...”.

Hiện tại, trên địa bàn xã Lai Đồng đang có 21 hộ dân liên kết với Công ty TNHH Nông nghiệp xanh Mạnh Thịnh Phát tham gia dự án trồng chuối tiêu hồng với tổng diện tích 21ha. Nếu diện tích vùng trồng tập trung phát triển lên hơn 30ha, đảm bảo nguyên liệu đầu vào, doanh nghiệp sẽ tính toán đầu tư mở nhà máy sản xuất sợi từ thân cây chuối. Và như thế, người trồng chuối Lai Đồng sẽ có thêm niềm vui từ cây chuối trên đất đồi...

Box: Chuối tiêu hồng là giống cây ăn quả đặc sản của nước ta có đặc điểm nổi bật là thân giả màu hồng đỏ với các mảng đen nâu lớn, quả có vỏ vàng đẹp khi chín, thịt quả chắc, thơm ngon và ngọt thanh, không chua như những giống chuối tiêu khác. Giống chuối này có giá trị kinh tế cao, phù hợp để xuất khẩu và có thể trồng ở nhiều vùng trên cả nước. Đặc biệt, chuối tiêu hồng được nhân giống bằng phương pháp nuôi cấy mô cho quả đồng đều, ít các vết bệnh, thu hoạch tập trung, năng suất cao hơn từ 10-20 % so với trồng bằng chồi.

Hà Phương