Làm giàu từ những đồi chanh ở Lâm Sinh

Khác với vẻ yên ả thường thấy của một bản làng miền đồi, các khu: Việt Hùng 1, 2, 3 của xã Tây Cốc những năm gần đây trở thành vùng sản xuất nông nghiệp nhộn nhịp. Trong đó, khu Việt Hùng 3 thường được bà con gọi thân thuộc là “khu Lâm Sinh” – nơi từng heo hút, đường sá khó đi, giờ nổi tiếng với những vườn chanh tứ thì trải dài trên sườn đồi, mở ra hướng phát triển kinh tế bền vững cho cả trăm hộ dân.

Tây Cốc được thành lập trên cơ sở sáp nhập ba xã: Tây Cốc, Phú Lâm và Ca Đình. Đây là vùng có thế mạnh nông nghiệp lâu đời, nổi bật là ba loại cây chủ lực: Chè, bưởi và chanh. Trong đó, cây chè chiếm hơn 1.146ha, cho sản lượng trên 22 nghìn tấn mỗi năm; bưởi 720ha, trong đó 165ha đạt tiêu chuẩn VietGAP. Tuy nhiên, nhưng vài năm trở lại đây, hình ảnh những triền đồi phủ kín chanh lại gây ấn tượng mạnh hơn cả, nhờ khả năng mang lại nguồn thu ổn định và mức sống mới cho người dân.

Cây chanh xuất hiện tại xã Tây Cốc từ khoảng năm 2004 và hiện đem lại thu nhập cao cho người dân địa phương

Ông Hà Quang Phúc – Trưởng khu Việt Hùng 3 kể rằng cây chanh bắt đầu xuất hiện tại địa phương từ khoảng năm 2004 – 2005. Khi đó, một số hộ trong khu mang giống chanh tứ thì từ Viện cây trồng Trung ương về trồng thử. Cây hợp đất, phát triển nhanh, cho trái quanh năm nên chỉ vài năm sau, bà con đã mạnh dạn cải tạo vườn tạp để mở rộng diện tích chanh. Giai đoạn 2010 – 2015, phong trào lên mạnh với gần 20 hộ tiên phong. Từ 2015 đến nay, đã có trên 100 hộ trên tổng số 128 hộ trong khu gắn bó với loại cây này, biến Lâm Sinh thành vùng trồng chanh lớn nhất xã.

Nhờ địa hình đồi dốc thoát nước tốt và khí hậu phù hợp, cây chanh tại đây sinh trưởng khỏe. Toàn khu hiện có khoảng 50 – 70ha chanh, chủ yếu là cây lâu năm đang trong thời kỳ thu hoạch ổn định. Người dân sử dụng ba phương pháp nhân giống: Giâm cành, ghép phôi và ghép chanh lên gốc bưởi cũ. Trong đó, phương pháp thứ ba cho hiệu quả vượt trội: Một cây bưởi đường kính 30–40cm sau khi ghép, mỗi vụ có thể thu tới 2 tạ quả.

Bà con chủ yếu trồng giống chanh tứ thì cho quả quanh năm

Điều đặc biệt là chanh tứ thì ra quả quanh năm, vụ chính từ tháng Chạp đến tháng 6, còn lại là vụ rải. Lợi thế này giúp người dân có thu nhập liên tục. Thương lái đến tận nơi thu mua. Xe máy gom từng tạ, còn xe tải nhỏ có thể chở vài tấn mỗi ngày. Giá tại vườn ổn định 18–20 nghìn đồng/kg, hiếm khi biến động mạnh.

Ông Phúc tính toán: Một cây chanh từ hai năm tuổi trở lên cho thu nhập khoảng ba triệu đồng/năm. Với những hộ trồng vài trăm cây, doanh thu mỗi năm đạt hàng trăm triệu đồng; còn những hộ đầu tư lớn thì thu vài tỷ cũng không hiếm.

Tiêu biểu như gia đình ông Tạ Văn Kim – một trong những hộ trồng nhiều chanh nhất khu – đã xây dựng thương hiệu “Kim Chanh”, mạnh dạn đầu tư ô tô vận chuyển, máy bay phun thuốc, tiến tới sản xuất theo quy trình bài bản. Thu nhập cao giúp gia đình ông có điều kiện mua sắm nhiều trang thiết bị hiện đại phục vụ phát triển nông nghiệp.

Nhờ nghề trồng chanh, thu nhập bình quân của khu Lâm Sinh hiện trên 100 triệu đồng/người/năm – cao hơn nhiều so với mặt bằng chung của xã. Đồng thời, tạo nhiều việc làm cho lao động tại địa phương và các xã lân cận.

Các hộ trồng lớn thuê hàng chục lao động thời vụ để làm cỏ, bón phân, thu hoạch. Công nhật khá cao: Lao động nam thường được trả mức 350 nghìn đồng/ngày, lao động nữ 220 – 280 nghìn đồng/ngày. Đây là nguồn thu ổn định cho nhiều lao động trong và ngoài khu, đặc biệt vào mùa chính.

Với sự phát triển mạnh mẽ từ cây chanh, không ít hộ còn thầu lại diện tích lâm trường cũ để mở rộng vùng trồng, có hộ sở hữu tới 7ha chanh. Sự phát triển này kéo theo thay đổi trong đời sống: Nhiều gia đình xây mới, sửa sang nhà cửa; mua sắm ô tô, máy cày, máy bơm, máy phát cỏ; hạ tầng giao thông trong khu được cải thiện.

Ngoài cây chanh, xã Tây Cốc còn có diện tích trồng chè rộng lớn

Đồng chí Trần Tuấn Anh - Chủ tịch UBND xã Tây Cốc khẳng định: “Bên cạnh chè và bưởi – những cây trồng đã có thương hiệu – xã đang xây dựng hướng phát triển bài bản cho cây chanh. Mục tiêu là hình thành vùng sản xuất an toàn, có mã số vùng trồng, tiến tới thương hiệu riêng”.

Xã đang phối hợp tập huấn kỹ thuật, chuyển giao quy trình chăm sóc an toàn, khuyến khích bà con ghi chép nhật ký sản xuất và liên kết tiêu thụ. Trong tương lai, địa phương sẽ tiếp tục hỗ trợ để người dân phát triển theo hướng bền vững, không phá vỡ quy hoạch, gắn với tiêu chuẩn chất lượng và mở rộng thị trường tiêu thụ để nâng giá trị sản phẩm chanh.

Chỉ hơn chục năm trước, khu Lâm Sinh còn là vùng đồi tạp, kinh tế phụ thuộc vào trồng lúa và chè, đường sá đi lại khó khăn. Hôm nay, những triền đồi ấy đã biến thành vùng trồng chanh rộng lớn, mỗi năm cho hàng nghìn tấn quả, nuôi sống hàng trăm hộ gia đình. Cây chanh không chỉ mang lại thu nhập, mà còn thay đổi tư duy làm nông nghiệp cho người dân: Sản xuất hàng hóa, ứng dụng kỹ thuật, xây dựng thương hiệu.

Sự đổi thay này không ồn ào, nhưng bền bỉ. Và giữa những vườn chanh xanh mướt trên đồi cao, người ta thấy rõ niềm tin của bà con Lâm Sinh vào một hướng đi đúng – hướng đi từ đất đai, từ mồ hôi, từ khát vọng làm giàu trên chính quê hương mình.

Vĩnh Hà