Chiếc áo nâu bạc màu: “Trái tim” của một cuộc cách mạng

Giữa không gian trang nghiêm của Bảo tàng Hùng Vương (cơ sở 2, phường Vĩnh Phúc, tỉnh Phú Thọ), hàng chục tài liệu, hình ảnh và hiện vật về Tổng khởi nghĩa tháng Tám đang kể lại những câu chuyện lịch sử hào hùng. Thế nhưng, có một hiện vật giản dị, lặng lẽ nhưng lại chứa đựng sức nặng vô cùng thiêng liêng: chiếc áo bà ba màu nâu đã bạc màu của cụ Trần Thị Du.

Chiếc áo ấy không chỉ là một trang phục, mà còn là “chiến bào” của một người phụ nữ thôn Thụy Điền, xã Tân Lập, huyện Lập Thạch, tỉnh Vĩnh Phúc (nay là xã Tam Sơn, tỉnh Phú Thọ). Vào ngày 31 tháng 8 năm 1945 lịch sử, cụ Du đã khoác lên mình chiếc áo này để hòa vào dòng người tham gia cướp chính quyền tại thị xã Vĩnh Yên. Chiếc áo nâu sờn bạc đã đồng hành cùng cụ và hàng nghìn người dân quê nghèo, tay không tấc sắt nhưng trái tim lại bùng cháy niềm tin vào độc lập, tự do.

Cùng chồng là cụ Lê Doanh, một trong những đảng viên đầu tiên của huyện Lập Thạch, cụ Du đã hòa vào biển người với cờ đỏ sao vàng rợp trời, hô vang hai tiếng “Độc lập! Tự do!”. Đó là khoảnh khắc ý chí của cả dân tộc hòa thành sức mạnh, biến những người dân áo vải thành những chiến sĩ phi thường làm nên lịch sử.

Chị Nguyễn Thị Hải Yến, thuyết minh viên tại Bảo tàng Hùng Vương, chia sẻ câu chuyện đặc biệt về chiếc áo được cụ Du cất cẩn thận trong một chiếc hòm gỗ.

Nhân chứng sống của một thời kỳ hào hùng

Chiếc áo bà ba không chỉ là một trang phục, mà còn là nhân chứng sống của một thời kỳ hào hùng. Chị Nguyễn Thị Hải Yến, thuyết minh viên tại Bảo tàng Hùng Vương, chia sẻ về câu chuyện đặc biệt của chiếc áo: “Chiếc áo được cụ Du cất giữ cẩn thận trong một hòm gỗ. Năm 2005, ở tuổi 92, dù sức khỏe yếu, mắt mờ, chân chậm và một số ký ức đã phai nhạt, nhưng những câu chuyện về cuộc khởi nghĩa giành chính quyền tháng Tám năm 1945 vẫn in sâu trong tâm trí cụ. Cụ đã kể lại cho chúng tôi hoàn cảnh mình tham gia cuộc biểu tình năm ấy với niềm tự hào và xúc động sâu sắc.”

Những hiện vật như chiếc áo của cụ Du, dù giản dị, nhưng mang trong mình giá trị lịch sử vô giá. Chúng không chỉ kể lại câu chuyện của một con người, một gia đình, mà còn là ký ức tập thể của cả dân tộc trong những ngày “ngàn cân treo sợi tóc”. Chúng nhắc nhở chúng ta rằng, hòa bình hôm nay được đánh đổi bằng máu xương và niềm tin sắt son của cha ông.

Chiếc áo bà ba màu nâu đã bạc màu của cụ Trần Thị Du được đặt trang nghiêm ngay ngắn trong không gian trưng bày “Vĩnh Phúc trong cuộc khởi nghĩa giành chính quyền Cách mạng tháng Tám năm 1945”.

Ông Lê Hải, Phó Giám đốc Bảo tàng Hùng Vương cơ sở 2, chia sẻ: “Chiếc áo nâu giản dị đã trở thành biểu tượng thầm lặng của người phụ nữ Việt Nam trong những ngày sục sôi Cách mạng tháng Tám năm 1945. Không phải lụa là gấm vóc, cũng chẳng cầu kỳ, áo nâu chỉ là tấm vải thô mộc mạc gắn liền với cuộc sống lao động thường ngày nơi đồng ruộng, bến nước, sân đình. Thế nhưng, chính trong thời khắc lịch sử ấy, chiếc áo ấy lại mang trong mình sức mạnh lớn lao.”

Chiếc áo bà ba màu nâu đã bạc màu của cụ Trần Thị Du cùng với các kỷ vật, hiện vật khác được đặt trang nghiêm ngay ngắn trong không gian trưng bày “Vĩnh Phúc trong cuộc khởi nghĩa giành chính quyền Cách mạng tháng Tám năm 1945”. Nó gợi nhắc đến cội nguồn dân tộc—sự mộc mạc, chân chất nhưng chan chứa tình yêu nước. Hình ảnh người phụ nữ mặc áo nâu đi giữa đoàn người biểu tình, hô vang khẩu hiệu, cầm cờ đỏ sao vàng, đã trở thành điểm nhấn đặc biệt trong ký ức lịch sử. Chiếc áo nâu giản dị mà bền bỉ như chính phẩm chất kiên cường, sắt son của họ.

Ngày nay, nhìn lại, chiếc áo nâu không chỉ là kỷ niệm của một thời đấu tranh mà còn là biểu tượng của lòng dũng cảm, sự hy sinh thầm lặng và vai trò to lớn của phụ nữ Việt Nam trong sự nghiệp giành độc lập dân tộc.

Em Nguyễn Thị Mai Hương, phường Vĩnh Phúc, chia sẻ: “Mỗi khi em đến Bảo tàng là em lại xem rất kỹ chiếc áo nâu của cụ Du. Qua chiếc áo này, em thấy được tinh thần yêu nước nồng nàn, ý chí độc lập, tự do của dân tộc. Bên cạnh đó, chiếc áo nâu còn thể hiện sự đoàn kết, gắn bó giữa người dân với nhau trong những năm tháng khó khăn. Nó là biểu tượng của sức mạnh tập thể, của tinh thần ‘lá lành đùm lá rách’, ‘tương thân tương ái’. Chiếc áo nâu của cụ Du cũng là nguồn cảm hứng lớn, giúp thế hệ trẻ chúng em hôm nay hiểu rõ hơn về lịch sử hào hùng của dân tộc, về truyền thống yêu nước, về sự hy sinh cao cả của các thế hệ đi trước. Nó khơi dậy lòng tự hào dân tộc, tinh thần trách nhiệm, ý chí vươn lên, xây dựng đất nước ngày càng phát triển.”

Hào khí tháng Tám và trách nhiệm của thế hệ hôm nay

Với những cựu chiến binh, hào khí tháng Tám từng là nguồn sức mạnh thôi thúc họ đứng lên chiến đấu trong suốt hai cuộc kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ. Và hôm nay, đứng trước những kỷ vật lịch sử, họ chỉ mong thế hệ trẻ tiếp nối tinh thần đoàn kết, biến lòng yêu nước thành hành động cụ thể.

Cựu chiến binh Nguyễn Anh Toàn, phường Vĩnh Phúc, xúc động chia sẻ: “Chúng tôi chỉ mong thế hệ trẻ hôm nay và mai sau khắc cốt ghi tâm, tự hào về thành tựu của cha ông. Nền độc lập, hòa bình hôm nay phải đánh đổi bằng máu xương của các thế hệ đi trước. Mong các cháu rèn luyện, học tập, phấn đấu để gìn giữ và noi gương cha anh, bảo vệ vững chắc nền độc lập này.”

Những ngày này, Bảo tàng Hùng Vương (cơ sở 2, phường Vĩnh Phúc, tỉnh Phú Thọ) thu hút rất nhiều bạn trẻ đến “check-in”

Bên cạnh chiếc áo của cụ Du, Bảo tàng Hùng Vương cơ sở 2 còn lưu giữ nhiều tư liệu, hình ảnh, hiện vật quý giá khác. Mỗi hiện vật là một câu chuyện, một mảnh ký ức sống động, góp phần bồi đắp tình yêu quê hương và ý thức trách nhiệm cho thế hệ hôm nay và mai sau.

Nếu cụ Du và thế hệ đi trước đã chọn đứng lên trong khói lửa của cách mạng, thì thế hệ trẻ hôm nay đang tiếp bước bằng những việc làm bình dị mà ý nghĩa: học tập, nghiên cứu khoa học, bảo vệ chủ quyền biển đảo, giữ gìn bản sắc văn hóa, lan tỏa tinh thần Việt Nam. Lòng yêu nước không còn là những trận đánh bằng súng gươm, mà là trách nhiệm, là ý thức sống có ích cho cộng đồng và đất nước.

Cách mạng tháng Tám là minh chứng sống động cho sức mạnh của đại đoàn kết dân tộc. Và lòng yêu nước, sợi chỉ đỏ xuyên suốt, vẫn đang tiếp nối qua từng thế hệ. Nó không hề xa vời, mà bắt đầu từ việc biết trân trọng quá khứ, biết ơn những người đã ngã xuống và sống trọn vẹn cho hiện tại.

Tám mươi năm đã trôi qua, nhưng khi đứng trước chiếc áo nâu bạc màu của cụ Du, chúng ta như được chạm vào lịch sử, chạm vào một ngọn lửa thiêng. Ngọn lửa ấy sẽ mãi cháy sáng, soi đường cho các thế hệ mai sau vững bước trong hành trình dựng xây và bảo vệ Tổ quốc.

Ngọc Thắng